چکیده:
در برخی منابع حدیثی، گزارشهایی پیرامون نقص عقل در زنان نقل شده است. وجود چنین روایاتی و رفتار نامناسب برخی مردان در جوامع اسلامی با زنان، موجب شده است بهانهای به دست مخالفان اسلام افتد و ادعا کنند که قوانین اسلام ضدزنان است. بازکاوی دقیق مفاهیم و معانی واژگان چنین روایاتی، موجب رفع شبهات پیرامون اسلام و حقوق زن خواهد شد. اکثر محققان، «نقص» را بهمعنای کمبود و کاستی، معنا کردهاند. بهعلاوه، عقل را بهمعنای عقل نظری یا اجتماعی شمردهاند. اما، «نقص» در این روایات، بهمعنای ضعیفشدن، و عقل بهمعنای حافظه است. زنان بهدلیل دارابودن برخی ویژگیهای جسمی و روحی، احتمال میرود که برخی جزئیات یک رویداد را به حافظه نسپارند. حس بینایی خانمها در مقایسه با آقایان ضعیفتر است که این حالت نیز در به یادسپاری جزئیات یک رویداد مؤثر است. ایام قاعدگی و یائسگی در زنان، موجب برخی اختلالات، مثل افسردگی و کاهش تمرکز و دقت در آنان میشود. این حالات در ضعیفشدن حافظۀ آنان مؤثر است.
خلاصه ماشینی:
اما از طرف ديگر، بررسي سندي نمي تواند هميشه مانع شناخت درست از نادرست شود؛ چنان کـه گـاه حوادث سياسي ـ اجتماعي سبب ازبين رفتن کتاب ها و آثار راويان مي شده و آنان با از دست دادن مکتوبات خويش و تکيه بر حافظه ، گاهي نام راوي را از ياد مي برده اند که بررسي هاي سندي ، اين گونه احاديث را از گردونه خارج مي سازد؛ چنان که اين اتفاق دربارة ابن ابي عمير افتاده است .
از آنجـا که وجهي براي جعلي بودن روايات درباب نواقص العقول بودن زنان نيست و نيز باتوجه بـه آية ٢٨٢ سورة بقره که شهادت دو زن را درمقابل يک مرد قرار داده است ، مي تواند قرينه اي باشد تا اطميناني حاصل شود که چنين حديثي از معصوم صادر شده است ، درنتيجه تحقيق در دلالت و محتواي آن ممکن است سودمند واقع شود.
(علائي رحماني ، ١٣٨٣: ١١٤) درست است که در آن زمان ، شرايط براي همة زنان به منظور رشد فراهم نبود، امـا اول اينکه : اين گونه روايات از پيامبر (ص ) نيز نقل شده و منحصر به امـام علـي (ع ) و جنـگ جمل نيست ؛ دوم اينکه : اين مسئله که عايشه جنگ افروز جمل بود، در جاي خود صـحيح است ، از اين رو برخي از مذمت هاي موجود در اين مسئله دربارة شخص مذکور اسـت و از اين لحاظ مي تواند قضيه شخصيه و خارجيه باشد؛ اما، بحث مـا درمـورد استشـهاد بـه آياتي از قرآن است ، ـ مثل آية ٢٨٢ بقره که ذيل حديث آمده است ـ که نشان مي دهد اين امر شامل تمامي زنان است و منحصر به عايشه نيست .