چکیده:
قیام امام حسین (ع ) از نظر تولید شعری و فکری در میان همة قیام هـایی کـه در تاریخ اسلام به وقوع پیوسته ، جایگاه اول را به خود اختصـاص داده اسـت . شـدت فاجعه به اندازه ای است که اشک و احساس شاعر را بی اختیار به جوشش وامی دارد و در قالب شعر و ادب سرازیر می کند. با توجه به اینکه رثا یکی از مهمترین اغراض شـعر حسـینی در همـة دوره هـا بـه شمار می آید، مقالـة پـیش رو بـا اسـتفاده از روش توصـیفی تحلیلـی بـه بررسـی محتوایی اشعار سرودة شده در رثای امام حسین در شـعر شـعرای عصـر عباسـی می پردازد. از جمله نتایج این پژوهش می توان به غلبة جنبة رثایی اشعار حسینی ، اشــتراک و اخــتلاف در برخــی اغــراض ، صــراحت لهجــة شــاعران شــیعی ، ربــط حادثة کربلا به شورای سقیفه و مقابله شاعران اهل بیت و تهـاجم سـخت آنـان بـا برخی از شاعران وابسته به دولت عباسی اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
از جملـه ایـن شـاعران مـی تـوان بـه ابـن - معتز(٢٩٦-٢٤٧ه) اشاره کرد که با همه عداوتی که نسبت به اهل بیت و علویـان داشت در رثای امام حسین شعر می سراید و مدعی می شود که بنی عبـاس انتقـام خون امام حسین را از امویان گرفته اند و بنی امیـه را بـه جـزای اعمـال پلیدشـان رسانده اند و اگر نبودند خون امام به هدر می رفت : جزینـــــــــــا الأمویــــــــــــــین ودنـــــــاهم کمـــــــا دانـــــــوا ج وذاقـــــــوا ثمـــــــــر البغـــــــی وخنــــــاهم کمــــــا خــــــانوا ج ولـــــــولا نحـــــــن قدضـــــــاع دم بــــــــــالطف مجـــــــــــان ج بأســــــــــیاف لکـــــــــــم أودی حســــــین وهــــــو ظمــــــآن ج (دیوان ،بی تا: ٣٥٢) امویان را جزا دادیم و همان گونه که (با اهل بیت ) عمل کردند، با آنها عمل کردیم / امویان نتیجة ظلم و تجاوز خود را چشیدند و همان طور که خیانت کردند مـا هـم به آنها خیانت کردیم / اگر ما نبـودیم خـون ریختـة شـدة امـام حسـین بـه هـدر می رفت / امام حسین تشنة لب به وسیلة شمشیرهای شما کشته شده است .
بدون تردید یکی از اهداف عباسیان در انتشـار چنـین القائـاتی کاسـتن از شـور و حرارتی بود که درحرکت های شیعیان وجود داشت تا بدین وسـیله لبـة تیـز ایـن انقلاب انتقام جویانه را متوجه امویان کنند و بنی عباس را وارثان و خونخواهان امام حسین معرفی نمایند و چه بسا از طریق رثای حسین ، خـود را فرسـتادگان الهـی برای انتقام خون حسین به شمار می آوردند تا از این طریـق پایگـاهی را در میـان مردم و به ویژه طرفداران شیعه برای خـود بـه دسـت آورنـد و از حـدت و شـدت مبارزه علویان علیه خود بکاهند.