چکیده:
ادبیات فارسی و عربی در طول تاریخ پیوندهای تنگاتنگ و مشابهتهای فراوانی با یکدیگر داشتهاند. این دو ادبیات در دورۀ معاصر نیز به سبب پشت سر نهادن تحولات و تجربیات مشترک و نزدیکی گرایشهای فکری و ادبی شاعران، از همسانیهای بسیاری برخوردارند؛ ازاینرو، در جامعۀ ادبی ما یکی از زمینههای مهم پژوهش در حوزۀ ادبیات تطبیقی، مقایسۀ شاهکارهای هنری این دو ادبیات است. در پژوهش حاضر برآنیم تا با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، به بررسی دو شعر معروف «مرد مصلوب» شاملو و «المسیح بعد الصلب» بدر الشاکر السیاب که باززایی و بازآفرینی بخش پایانی زندگی مسیحاند، بپردازیم. به همین سبب کوشیدهایم تا ضمن تبیین قرابتهای فکری و ادبی شاملو و سیاب و نمایاندن جایگاه اسطورۀ مسیح در اشعار آنها، دو شعر ذکرشده را از جهت بهرهگیری از اسطورۀ مسیح، ساختار روایی و شیوۀ روایت، نمادگرایی و بهرهگیری از موسیقی تکرار، مورد مطالعه و تحلیل قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، نوشتار حاضر با اين فرض که شاملو و سياب در دو اثر «مرد مصلوب» و «المسيح بعد الصلب »، با تکيه بر اسطورة مسيح ، از بن مايه هاي فکري و شگردهاي هنري و بلاغي همساني براي مقبوليت و پايندگي شعر خويش بهره جسته اند، در پي آن است تا به پرسش هاي زير پاسخ دهد: الف .
اگرچه در ساليان اخير، پژوهش هايي در باب مقايسة اشعار معاصر فارسي با برخي اشعار سياب صورت گرفته ، دربارة بررسي تطبيقي دو شعر «مرد مصلوب» شاملو و «المسيح بعد الصلب » سياب، پژوهش مستقلي انجام نشده است ؛ از همين رو مقالة حاضر در پي آن است تا به طور دقيق به تحليل زمينه هاي مشترک اين دو اثر بپردازد.
١ شاملو تحت تأثير همين روايت است که در بند آغازين شعر از زبان مسيح (ع) چنين مي سرايد: ديگر بار ناليد:/ پدر، اي مهر بي دريغ ،/ چنانکه خود بدين رسالتم برگزيدي، چنين تنهايم به / خود وانهادهاي؟ (شاملو، ١٣٨٤: ٩١٨- ٩١٩) ضمن آنکه يکي از مهم ترين بن مايه هاي اين شعر، رنج و فداکاري مسيح (ع) در راه مردم و نجات بشر است ؛ چنانکه در انجيل از قول عيسي (ع) تصريح شده است که : «اين بدن من است که در راه شما فدا مي شود ...