چکیده:
جهانشمول شدن تجارت الکترونیکی، امری غیر قابل انکار و پیوستن به این شیوه که
تجارت را تسهیل و روابط را سرعت میبخشد یکی از نیازهای بازار و تجارت ماست. در این
مقاله به نحوه تشکیل یک قرارداد الکترونیکی از نظر ایجاب و قبول، زمان ومکان تشکیل
قرارداد، اعتبار و سایر شرایط پرداخته میشود. تحلیل موضوع با مطالعه قانون تجارت
الکترونیکی ایران (ق.ت.ا)، قانون نمونه آنسیترال، کنوانسیون بیع بینالمللی کالا و
مقررات داخلی کشورهای پیشرفته در زمینه تجارت الکترونیکی انجام خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"شناسایی و اعتبار قراردادهای الکترونیکی برای اینکه روابط تجاری الکترونیکی از اطمینان کافی برخوردار باشد و حقوق اشخاص با ورود در این حیطه در معرض تزلزل قرار نگیرد، قرارداد واجد شرایط الکترونیکی باید مانند هر قراردادی که با حضور فیزیکی طرفین منعقد شده است، معتبر شناخته شود؛ در همین راستا بند 1 ماده 12 قانون نمونه آنسیترال مقرر میدارد: «اعتبار اعلام اراده میان فرستنده و گیرنده دادهپیام الکترونیکی یا هر اظهار دیگری نباید صرفا به این دلیل که اطلاعات به شیوهای الکترونیکی رد و بدل شده، انکار گردیده یا فاقد اثر حقوقی و قابلیت اجرایی باشد».
به طور کلی در مورد زمان و مکان تشکیل قراردادهای الکترونیکی باید گفت، چون در این قراردادها طرفین عقد در حضور یکدیگر مبادرت به انعقاد عقد نمیکنند و اغلب باهم فاصله مکانی ـ حتی از نظر جغرافیایی، فاصله زمانی[60]ـ دارند، لذا مطمئنا بین زمان و مکان صدور ایجاب یا قبول و اطلاع از آن توسط مخاطب تفاوت خواهد بود؛ وضعیت قراردادهای الکترونیکی از این نظر مشابه عقود مکاتبهای و قراردادهایی هست که ایجاب و قبول آن از طریق پست انجام میگیرد، در این شیوه از اعلام اراده در خصوص زمان قطعی شدن صدور «قبول» اختلاف نظر وجود دارد و نظریات اعلام، ارسال، وصول و اطلاع ارائه شده و کشورهای مختلف به تناسب حقوق داخلی خویش یکی از این نظریات را پذیرفتهاند[61].
نظریه اطلاع ـ بدین صورت که قبول از زمان آگاهی ایجابکننده از صدور آن تأثیرگذار باشد ـ نیز به این دلیل که هیچ اثر حقوقی بر آن بار نیست، مقبولیت کمتری یافته است؛ اگرچه تمایل به لزوم اطلاع موجب از قبول برای انعقاد قراردادهای الکترونیکی اخیرا طرفدارانی پیدا کرده و چنانچه خواهد آمد، پیش نویس دستورالعمل تجارت الکترونیک اروپا دریافت قبول و ارسال رسید آن به قابل را شرط تشکیل قرارداد محسوب داشته بود."