چکیده:
زبان "رومانو" که از خانوادۀ زبانهای هند و اروپائی است، زبانی است که تاکنون تحقیق
کاملی دربارۀ آن صورت نگرفته است. این زبان متعلق به قومی است به نام "رومانو" یا
"زرگر" که در حال حاضر (طبق بررسیهای تاکنون انجام شده) در مشهد و قوچان و نیز در
روستای "زرگر" یا "زرگرها" در شرق شهرستان قزوین به کار میرود. اینکه این مردم
منشأ ایرانی دارند یا غیر ایرانی هستند و زبانشان از کدامیک از شاخههای زبانهای
هند و اروپائی است هنوز نمیتوان به یقیین دربارۀ آن سخنی گفت. تحقیقات بعدی این
موضوع را روشن خواهد کرد. در این مقاله تنها پارهای از ویژگیهای دستوری و واژگانی
این زبان مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"تنها برای هر شخص چند مثال آورده میشود: 1- اول شخص مفرد: شکستم pāngd-om نشستم bešd-om آمدم āvil-om برخاستم extim-om ببندم pānd-āw بگویم pen-āw بمیرم mer-āw میشکنم pāng-āni 2- دوم شخص مفرد: برخاستی extin-ān پیدا کردی ārākt-ān آمدی avil-an برخیزی exti-s برمیخیزی exti-s میآئی āvi-sā 3- سوم شخص مفرد: گفت pend-ās بست pānd-ās شکست pāngd-ās برخاست extin-ās ببندد pānd-el برخیزد exti-l بگوید pen-el دارد ter-el میگوید pen-elā 4- اول شخص جمع: آمدیم āvil-ām برخاستیم extin-ām انجام بدهیم ker-ās برویم Jā-s 5- دوم شخص جمع: برخاستید extin-en بروید Jā-n بگوئید pen-en آمدید āvil-en 6- سوم شخص جمع: برخاستند extin-e آمدند āvil-e بردند geld-e میآیند āvi-nā میروند Jā-nā ژ- افعال مرکب افعال مرکب از یک اسم، صفت یا قید همراه با یک فعل ساده ساخته میشوند: آب کشیدن pāni-čidipay شام خوردن šāmi-xāypāy دل شکستن gi-pāngipāy آب کردن pāni-kerpāy آب دادن (آبیاری کردن) pāni-deypāy بوسه دادن (بوسیدن) čimi-deypāy برنج پختن rizi-pekipāy خوش آمدن mušti-āvipāy بدگفتن čilālo-penipāy خوب نواختن federi-bāšāwpāy خوب بودن federi-oypāy س- فعل "بودن" مصدر این فعل به صورت oy-pay است و صورتها و ترکیبات زیر از آن در دادههای مورد بررسی دیده شده است: هستی sān خوب هستی federi-sān سلامت هستی sāsto-sān چطور هستی sori-sān هست،است (i) si مرد است rom-isi چه هست (چیست) so-si سنگین است pāto-si دختر او است -si(دختر)--čay(او)les بزرگ است خدا -del(است) -si(بزرگ)tevro بود (i) sās خوب بود federi-sās بودی sānās خوب بودی federi-sānās نیست nānāy سنگین نیست pāro-nānāy ش- نشانه نفی فعل نشانۀ نفی فعل mā یا – nā است که در افعال ساده قبل از فعل قرار میگیرد و در افعال مرکب بین جزء غیرفعلی و فعلی میآید: نخور mā-xā(y) بخور xā(y) نکن mā-ke(r) بکن ke(r) نخواه mā-māng بخواه māng نگاه نکن mā-(ā)rākāw نگاه کن ārākāw دل ندارد gi-nā-terel دل دارد gi-terel فعل "بودن" صورت مثبت و منفی آن متفاوت است: نیست nānāy هست،است (i) si سنگین نیست pāro-nānāy سنگین است pāro-si ص- کلمات مشتق کلمۀ مشتق به کلمهای گفته میشود که در آن یک یا چند ونداشتقاقی[5] وجود داشته باشد."