چکیده:
به رغم رشد چشمگیر پژوهش ها در عرصه های گوناگون، کم توجهی به اخلاق پژوهش در مقاطع تحصیلی و درجات علمی بالا مشاهده می شود. بر این اساس پژوهش حاضر به توصیف تجربیات اساتید و دانشجویان از توجه به اخلاق پژوهش می پردازد تا تصویر روشنی از سوء رفتارها و عوامل زمینه ساز تخلفات در حوزه پژوهش های آموزش عالی ارائه نماید. پژوهش حاضر به شیوه کیفی و پدیدارشناسی با نمونه گیری هدفمند و به وسیله مصاحبه ژرف نگر با 19 نفر از اساتید و دانشجویان دکتری انجام گرفت. مصاحبه ها ضبط شدند و به روش استرابرت و کارپنتر (2003) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جهت افزایش دقت و استحکام، بررسی دقیق و مشاهده مداوم در تمام مراحل پژوهشی، نظرات تکمیلی همکاران و مرور و بازنگری دست نوشته ها توسط مشارکت کنندگان مدنظر قرار گرفت. یافته های حاصل از تجربیات اساتید و دانشجویان در خصوص اخلاق پژوهش در شش مضمون اصلی «سوء رفتارها در پژوهش»، «فشارهای محیطی»، «ویژگی های فردی»، « فقدان مدیریت و راهنمایی»، «نظام آموزشی» و «عواقب و پیامدها» و چندین مضمون فرعی خلاصه گردید. یافته های حاصل از مطالعه می تواند تصویری روشن از تجربه اساتید و دانشجویان از اخلاق پژوهش ارائه نماید.
Despite the growth of research in different fields، one witnesses lopsided attention to research ethics in higher educational grades. The present paper is an attempt to study experiences of teachers and students about attention to research ethics to depict a clear picture of misbehaviors and factors facilitating violations in the field of research in higher education. The present study was conducted through qualitative and phenomenological methods by collecting the sample via targeted sampling and deep interviews with 19 teachers and PhD students. The interviews were recorded and analyzed through Streubert and Carpenter (2003) method. In order to increase the precision، throughout the research، the manuscripts were reviewed by interviewees and the viewpoints of colleagues were taken into consideration. The findings based on the experiences of the teachers and students about research ethics were classified into six main themes، i.e. “misbehaviors in research”، “environmental pressures”، “individual traits”، “lack of management and guidance”، “educational system” and “consequences and results”، and several subthemes. The findings depict a clear picture of the experiences of the teachers and students about research ethics.
خلاصه ماشینی:
(بحريني ، ١٣٨٩: ٤٠) مراکز دانشــگاهي بيشــترين تعداد محققان و پژوهشــگران را در خود جاي داده و لذا انتظار ارائه توليدات علمي متناســب با شــأن مراکز علمي و دانشــگاهي و برخورداري اساتيد و پژوهشگران از توان و عملکرد پژوهشــي قابل دفاع ، بســيار بديهي به نظر مي رسد (عزيزي ، ١٣٩٢: ٩) بنابراين پژوهش حاضر با هدف مطالعه پديدارشناسانه تجارب اساتيد و دانشجويان دکتري دانشگاه تبريز در خصوص مســائل و مشــکلات اخلاقي در پژوهش و عوامل زمينه ســاز بروز تخلفات پژوهشي در آموزش عالي صورت گرفته است .
(شين و ديگران ، ٢٠٠٣) با توجه به اينکه تجربيات اساتيد و دانشجويان دکتري مهم ترين منبع اطلاعات براي بررســي پديده مورد نظر بوده و کمتر پژوهشي به بررسي و مطالعه پديدارشناسانه تجارب پژوهشگران در خصوص اخلاق پژوهش پرداخته اســت از اين رو در پژوهش حاضر جهت شــناخت عميق از روش کيفي و پديدارشناسي اســتفاده شده است .
براي نمونه يکي از اساتيد شرکت کننده در اين رابطه بيان مي داشت که «متأسفانه در نظام آموزشي هم گرفتار نتايج زودبازده شده ايم که ناشي از سياست هاي غلط است و دولت هم بر کارهاي زودبازده تأکيد مي کند و اين زودبازدهي در دانشــگاه هم گسترش يافته و محقق بايد زود نتيجه کار خودش را ارائه دهد که اين باعث مطرح شدن برخي بحث هاي غيراخلاقي مي شود» مضمون فرعي ٢: ضعف درفرايند ياددهي ـ يادگيري مصاحبه شوندگان در ضمن گفتگو در خصوص عوامل زمينه ساز تخلفات پژوهشي به وجود ضعف هايي در آموزش اخلاق حرفه اي و روش هاي تدريس يک طرفه اشاره مي کردند.