چکیده:
فرسایش خاک به عنوان یکی از مخاطرات محیطی ، سالانه موجب افت و از بین رفتن حجم وسیعی از خاکهای حاصلخیز در سراسر دنیا می شود. مدل کرین ، مدلی جهت تخمـین و ارزیـابی خطـر فرسایش خاک است . این روش، برای محاسبه فرسایش واقعی خاک به عوامـل فرسـایش پـذیری، فرسایش دهندگی ، شیب و پوشش گیاهی یا کاربری اراضی نیازمند اسـت . در ایـن پـژوهش ، مـدل کرین منطبق با شرایط آب و هوایی حوضه آبخیز جهرم، اصلاح و از مدل کرین اصلاح شده جهت برآورد خطر فرسایش خاک منطقه استفاده شده است . بدین منظور بر اساس شـاخص فرسـایندگی فورنیه ، فرسایش دهندگی منطقه مطالعاتی محاسبه گردید. همچنین فرسایش پـذیری خـاک نیـز بـر اساس بافت ، میزان سنگریزه و عمق برآورد شد. تلفیق نقشـه هـای فرسـایش دهنـدگی و فرسـایش پذیری با نقشه پوشش گیاهی بر مبنای شیب منطقه ، تولید نقشه خطـر فرسـایش واقعـی خـاک در منطقه مطالعاتی را به همراه داشت . نتایج پژوهش نشان داد بیش از ٨٠% حوضه آبخیز جهرم، دارای خطر متوسط و بالا برای فرسایش بالقوه خاک است ؛ در حالی که حوضه مذکور از فرسایش واقعـی خاک نسبتا کم تری برخوردار است . فرسایش واقعی خاک در منطقه مطالعه شـده، حـدود ٢٠ % در کلاس بالا قرار دارد. مناطقی که دارای خطر فرسایش واقعی بالایی هستند، در نواحی بـا بیشـترین بارش، بیشترین شیب و کمترین پوشش گیاهی درمنطقه مطالعاتی مشاهده می شوند. این نتایج ، مؤید نقش پر رنگ پوشش گیاهی در حفاظت از خاک است .
Soil erosion as one of the main causes of soil degradation، annually loss large volumes fertile soils around the world. CORINE model applies for assessing and estimating soil erosion risk. To calculate actual soil erosion، estimating erodibility، erosivity، slope، landuse and vegetation is needed. In this research the CORINE method was modified based on local condition of Jahrom watershed basin as case study.
خلاصه ماشینی:
"مدل کرین نیز از جملـه Erosion Eroderi Cartagena Hadson Erosion Potential Method Pacific Southwest InterAgency Committee Iran Research Institute of Forest and Rangelands Universal Soil Loss Equation هایی است که قادر به برآورد میزان فرسایش واقعی و بالقوه خاک است .
فعالیت های تحقیقـاتی زیـادی در ایران در ارتباط با فرسایش صورت گرفته است ؛ مانند کاهکش (١٣٧٥) در ارزیابی قابلیت فرسایش خاک با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی حوضه آبریز دریاچه سد دز) به این نتیجـه رسـید کـه در قسـمت هـای مرتفع حوضه که منطبق بر شیب های تند و بارندگی شدید است بیشـترین حساسـیت بـه فرسـایش خـاک وجـود دارد ودر قسمت های پست ترحوضه از میزان فعالیت این عوامل کاسته شده است ورحمت نیا (١٣٧٦) در مطالعه موردی زیـر حوضـه های غرب و جنوب غرب قره سو، ضمن تهیه نقشه پهنه بندی فرسایش با استفاده از GIS به ایـن نتیجـه رسـید کـه تصـاویر ماهواره ای و GIS دقت و سرعت زیادی برای رسم نقشه کاربری اراضـی دارد.
لازم به ذکـر اسـت کـه مـدل کـرین Morgan Gitas Grimm Dengiz Globasi Yuksel Kartalkaya Parlak Kurtbogazi Bayramin Aydin بار توسط مایکل کریکبی 1 در سال ٢٠٠١ به کار گرفته شده است .
8 0 0 2150 سپس با استفاده از نرم افراز ArcGIS10 و تابع SPLINE، نقاط ایستگاههای اقلیمی منطقـه ، میانیـابی و در نهایـت نقشه فرسایش دهندگی خاک (Soil Erosivity) با کمک رابطه ٣، تهیه شده است (شکل ٤)."