چکیده:
امواج گرمایی تأثیرات گستردهای بر فعالیت های مختلف انسانی دارند و زمانی که از شدت و فراوانی بالایی برخوردار شوند، می توانند معضلات عمدهای تولید نمایند. هدف از این تحقیق ، بررسی دماهـای بـالای ٤٠ درجة سلسیوس و شناسایی الگوهای همدید ایجادکنندة آن ها در غرب کشور به روش آمـاری- همدیـدی است . به این منظور آمار دمای حداکثر روزانة شش ایستگاه سینوپتیک منطقة غرب کشور در یـک دورة ٣٢ ساله (٢٠٠٧-١٩٧٦) جمع آوری و پس از بررسی های آماری، نقشه های همدید موجهای گرمـایی مربوطـه تحلیل گردید. نقشه های همدید با استفاده از نرمافزار GrADS بر اساس دادههای فشار سطح دریا، ارتفـاع ژئوپتانسیلی تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال و مؤلفة نصف النهاری باد ٢٠٠ هکتوپاسکالی تهیه شـدند. بررسـی هـای کمی ، تعداد ٢٧ موج گرمایی را در طی دورة مورد مطالعه مشخص نمود. زمان معمول آغاز مـوج گرمـا در منطقه ، اول مردادماه است . بیشترین امواج گرمایی در سال ١٩٧٧ با فراوانی ٤ موج، طـولانی تـرین مـوج در سال ١٩٩٥ با تداوم ٢٨ روز، و شدیدترین موج در سال ١٩٩٨ با دمای میانگین ٤٢.٤ درجه رخ داده اسـت . ایستگاههای خرمآباد و کرمانشاه بالاترین تعداد روزهای با دمای ٤٠ درجـه را در منطقـه داشـته انـد. تعـداد روزهای فوق گرم در ایستگاههای منطقه در دورة آماری به طور متوسط ٢.٠٦ روز افزایش یافتـه اسـت . بـر اساس نقشه های همدیدی، دو الگوی کلی برای ایجاد امواج گرمایی در منطقه تشخیص داده شـد. الگـوی اول (امواج نزدیک به حالت نرمال) که در آن پر ارتفاع آزور پر ارتفـاع ثانویـه ای بـر روی عربـستان ایجـاد می کند و به دلیل اینکه در عرضهای جنوبی تر ایجاد می شود، تأثیرات کمتری بر روی نیمة غربی ایران دارد. الگوی دوم (امواج شدیدتر) که پر ارتفاع جنب حارهای آزور تا عرضهای شمالی تر گسترش یافتـه و زبانـة آن به صورت کمربندی از شمال آفریقا تا روی ایران کشیده می شود (مانند موج گرمایی شدید سال ١٩٩٨). در هر دو الگو، شکل گیری مراکز کم فشار حرارتی در سطح زمین در جنوبغرب ایران و مکش هوای گرم و خشک بیابانهای عربستان به سمت منطقة مورد مطالعه ، با رخداد امواج گرمایی همزمان بوده است .
Introduction: Temperature effects on human activities and natural processes are undeniable. Temperature increase، in particular، in the form of heat waves affects all facets of life including architecture، welfare، transport، agriculture and industry. When the intensity and frequency of the waves are high، they can produce major problems. In recent years، the number and intensity of these heat waves has been increased in the world، so that it is one of the major causes of atmosphere related mortality in many countries. The aim of this study is to analyze the temperatures above 40°C and specify their synoptic patterns in the west of Iran using statistical-synoptic method.
خلاصه ماشینی:
"شکل ٦ شرایط همدیدتراز میانی جو برای موج گرمایی سال ١٩٧٦ (٨-١ آگوست )، A: ارتفاع ژئوپتانسیل (خطی ) و آنومالی ارتفاع ژئوپتانسیل (پهنه ای )،B: فرارفت هوای گرم تراز ٢٠٠ هکتوپاسکال بررسی نقشه های سطح دریا (شکل ٧، A) نشان می دهد که در جنوب و جنوبغرب ایران مراکـز کـم فـشار حرارتی شکل گرفته است .
شکل ٨ شرایط همدیدتراز میانی جودر موج گرمایی سال ١٩٩٨ (١٧-١٠ جولای )، A: ارتفاع ژئوپتانسیل (خطی ) و آنومالی ارتفاع ژئوپتانسیل (پهنه ای )،B: فرارفت هوای گرم تراز ٢٠٠ هکتوپاسکال همزمان، بررسی نقشه های فشار سطح دریا بیانگر شـکل گیـری مراکـز کـم فـشار حرارتـی بـر روی جنـوب و جنوبغرب ایران است .
در مجموع می توان گفت که به دنبال گسترش مکانی پر ارتفـاع آزور و نـزول آدیاباتیکی بیشتر هوا بر روی منطقه در تراز میانی جو و گسترش مکانی کم فشارهای حرارتی سطح زمین همـراه بـا مکش بیشتر هوای گرم مناطق بیابانی اطراف از یکسو و ویژگی های منطقـه همچـون رقیـق بـودن جـو در منـاطق کوهستانی ، ضعف پوشش گیاهی و موقعیت جغرافیایی ایستگاهها از سـوی دیگـر، سـبب ثبـت دماهـای بـالای ٤٠ درجه و بالاتر، و وقوع امواج گرمایی شدید در منطقه شده است .
ضمن آنکه مطالعة حاضر، بـر مبنـای شـاخص مـورد استفادة خود، علاوه بر بررسی ویژگی های دقیق آماری هر ٢٧ موج گرمایی منطقه (جدول ٣)، به تحلیل فراوانی روزهای با دمای بالای ٤٠ درجه در ایستگاهها (شکل ٢) و بررسی روند زمانی آنها (جدول٢ و شکل ٥)، تحلیل روزهـای آغـاز امواج گرمایی در منطقه که به لحاظ کاربردی می تواند در مطالعات مختلف مفید واقع شود (جدول١ و شـکل ٤)، و نیـز تحلیل سینوپتیک امواج گرمایی منطقة غرب کشور پرداخته است ."