چکیده:
واژگان زبان فارسی در کنار واژگان بسیاری از زبانهای دیگردر ادوار مختلف به
روشهای متنوع و یا دلایل گوناگون به حوزه زبان انگلیسی وارد شدهاند و در
فرهنگهای واژگان یا لغت نامههای مختلف به فراخور دامنه واژگان، به آنها نیز
پرداخته شده است. فرهنگ ریشهشناختی آکسفورد که به عنوان یکی از معتبرترین
فرهنگهای اختصاصی ریشهشناسی زبان انگلیسی شناخته میشود، به برخی از واژگان دخیل
از زبان فارسی نیز پرداخته است. در این فرهنگ، تعدادی از واژگان فارسی که به عربی
رفته، صورتی معرب یافتهاند و سپس به زبان انگلیسی وارد شدهاند، به اشتباه به
عنوان واژه عربی ریشهیابی شدهاند. امروزه مراجعه کنندگان به این فرهنگ معتبر
واژگانی، تحت تأثیر معرفی نادرست ریشه این واژگان در این فرهنگ معتبر چنین
میپندارندکه این دسته از واژگان در اصل عربی بودهاند، در حالی که مقاله حاضر نشان
خواهد داد که این تلقی از ریشهشناسی این گونه واژگان درست نیست. در انجام این
تحقیق مجموعه سی و هشت هزار واژه فرهنگ مذکور بررسی شده و مجموعا حدود نود واژه
باریشه فارسی و حدود یکصد و شصت واژه با ریشه عربی معرفی شده است. با بررسی واژگانی
که در این فرهنگ به عنوان واژگانی با ریشه عربی معرفی شدهاند در مییابیم که حدود
بیست واژه از این مجموعه نه واژگانی با ریشه عربی که واژگانی معرب با ریشه
فارسیاند. برای تایید این ادعا، ده فقره از این واژگان به شیوه تحلیلی ـ توصیفی
بررسی شدهاند.
Farsi words along with more other languages words has entered into English language in various ways or for different reasons. These words have been dealt with in different dictionaries as the case may be. Oxford Etymoloical dictionary، known as one of the most reliable English language expertise etymology dictionary، has dealt with some of the Farsi words entered into English. The important point is that some of the Farsi words entered into Arabic language and changed into Arabicized have been regarded as the Arabic words in etymology. Today those referr to Oxford dictionary think that these words are Arabic. As the article will show، this is not correct. 38000 words have been studied in this research and some 90 words with Farsi origin and some 160 words with Arabic origin have been introduced. Studying the words regarded as the Arabic scattered throughout this survey will show that 20 of the words regarded as the Arabic ones are Farsi. To approve this claim، 10 words of the group have been studied in analytic-descriptive way.
خلاصه ماشینی:
فرهنگ ریشهشناختی آکسفورد که به عنوان یکی از معتبرترین فرهنگهای اختصاصی ریشهشناسی زبان انگلیسی شناخته میشود، به برخی از واژگان دخیل از زبان فارسی نیز پرداخته است.
زبان انگلیسی نیز از جمله زبانهایی است که واژگانی از فارسی وام گرفته است و نمونههای متعددی از آن را میتوان در فرهنگهای معتبر عمومی و تخصصی این زبان، از جمله فرهنگ ریشهشناختی آکسفورد مشاهده نمود.
Alfalfa[1] فرهنگ ریشهشناختی آکسفورد، ریشه این واژه دخیل را نهایتا «الفصفصه» عربی معرفی نموده است، در حالی که این واژه خود واژهای دخیل در عربی و صورت معرب واژه باستانی «اسپست» فارسی است.
(فرهنگ واژههای فارسی در زبان عربی) در بین فرهنگهای عمومی زبان انگلیسی تنها فرهنگ WRH[2] ریشه نهایی این واژه را به درستی اسپست دانسته است.
Askari[3] فرهنگ ریشهشناختی آکسفورد، ریشه نهایی این واژه را «عسکری» عربی به معنای سرباز دانسته است.
در بین فرهنگهای فارسی، برهان قاطع (حاشیة محمد معین)، فرهنگ سخن، دهخدا، غیاثاللغاث، آنندراج، (در بخش معربات) و فرهنگ واژههای فارسی در زبان عربی همگی بر معرب بودن این واژه تأکید دارند.
فرهنگهای متعدد انگلیسی و از آن جمله WRH[3] WTI وHRG[4] اصل این واژه را فارسی دانستهاند که در سیر انتقال خود ابتدا به عربی و سپس از لاتین به انگلیسی راه یافته است.
فرهنگ واژههای فارسی در زبان عربی نیز جدوار را صورت معرب «ژدوار» معرفی نموده است.
نتیجهگیری هدف از این مقاله بررسی برخی خطاهای ریشهیابی واژگان یکی از معتبرترین و برجستهترین فرهنگهای ریشهشناختی زبان انگلیسی بوده که تنها به تعدادی از واژگان معرب با ریشه فارسی اختصاص یافته است.