چکیده:
شهر امروز برآیند نیروهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی مختلفی است که در فیزیک و هندسۀ آن بروز و ظهور کالبدی یافته و هر کدام از این نیروها از طریق کنشگران خود یعنی شهروندان به گونهای کالبد شهر را تحت تأثیر قرار میدهند؛ پارهای قانونمند و باضابطه و عدهای فراقانون و بیضابطه. در این میان مدیریت شهری در راستای ادارۀ بهینه و پایدار شهر بر اساس برنامههای توسعه با چالشهای متعددی روبهروست. یکی از چالشهای عمده، تخلفاتی است که در حوزۀ ساختوساز رایج است و تأثیر شایان توجهی بر پیکرۀ شهر بر جای میگذارد. این تخلفات تحت تأثیر عملکرد و نفوذ نیروهای پیشگفته در حوزههای مختلف متفاوت و متنوع است. این تحقیق با هدف پی بردن به ماهیت این تخلفات و نیز بررسی راهکارهای مدیریتی آن در شهر بابلسر، به عنوان یکی از شهرهای کوچک و ساحلی کشور، پایهریزی شده است تا ضمن تحلیل روند این تخلفات و بازشناسی علل و عوامل مؤثر بر آن، شناخت بهتری از وضع موجود حاصل گردد و بستری مناسب برای برنامهریزیهای آتی و مدیریت بهینۀ شهری فراهم آید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی با بهرهگیری از نرمافزارهای GIS است. برای دستیابی به این هدف ابتدا شهر بابلسر به چهار حوزه تقسیمبندی گردید و همۀ اطلاعات تخلفات ساختمانی بر اساس حوزهبندی استخراج و جدولها و نقشههای مورد نیاز تهیه و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان میدهد که بیشتر تخلفات ساختمانی در شهر بابلسر مربوط به واحدهای مسکونی است. مؤثرترین عوامل در بروز تخلفات ساختمانی نقص در قوانین ساختمانی، نبود قوانین بومی، ناهماهنگی مدیریتهای مختلف شهری، کمبود تسهیلات برای اقشار کمدرآمد، نبود نظارت شبانهروزی در بحث تخلفات ساختمانی و نقصان حمایتهای قضایی است.شهر امروز برآیند نیروهای اقتصادی ، اجتماعی - فرهنگی و سیاسی مختلفی است که در فیزیک و هندسة آن بـروز و ظهور کالبدی یافته و هر کدام از این نیروها از طریق کنشگران خود یعنی شهروندان به گونه ای کالبد شهر را تحت تأثیر قرار می دهند؛ پاره ای قانونمند و باضابطه و عده ای فراقانون و بی ضابطه . در ایـن میـان مـدیریت شـهری در راستای ادارة بهینه و پایدار شهر بر اساس برنامه های توسعه با چالش های متعددی روبه روست . یکی از چالش های عمده ، تخلفاتی است که در حوزة ساخت وساز رایج است و تأثیر شایان توجهی بر پیکرة شهر بر جای مـی گـذارد. این تخلفات تحت تأثیر عملکرد و نفوذ نیروهای پیش گفته در حوزه های مختلف متفاوت و متنوع است . این تحقیق با هدف پی بردن به ماهیت این تخلفات و نیز بررسی راهکارهای مدیریتی آن در شـهر بابلسـر، بـه عنـوان یکـی از شهرهای کوچک و ساحلی کشور، پایه ریزی شده است تا ضمن تحلیل روند این تخلفات و بازشناسی علل و عوامـل مؤثر بر آن ، شناخت بهتری از وضع موجود حاصل گردد و بستری مناسب برای برنامه ریزی های آتی و مدیریت بهینة شهری فراهم آید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی با بهره گیری از نرم افزارهای GIS اسـت . بـرای دستیابی به این هدف ابتدا شهر بابلسر به چهار حوزه تقسیم بندی گردید و همة اطلاعـات تخلفـات سـاختمانی بـر اساس حوزه بندی استخراج و جدول ها و نقشه های مورد نیاز تهیه و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان مـی دهـد کـه بیشتر تخلفات ساختمانی در شهر بابلسر مربوط به واحدهای مسکونی است . مـؤثرترین عوامـل در بـروز تخلفـات ساختمانی نقص در قوانین ساختمانی ، نبود قوانین بومی ، ناهماهنگی مدیریت های مختلف شهری ، کمبود تسـهیلات برای اقشار کم درآمد، نبود نظارت شبانه روزی در بحث تخلفات ساختمانی و نقصان حمایت های قضایی است .
خلاصه ماشینی:
"شهرداری عهده دار مدیریت شهر اسـت و در جایگاه هستة مرکزی مـدیریت شـهر، مسـئول هـدایت ، نظـارت راهبـری و جلـب مشـارکت دیگـر مجموعـه هاسـت (ثابت ورنامخواستی ، ١٣٨٨: ١٥) و بنابراین مسئول برخورد، جلوگیری و برنامه ریزی برای پیشگیری از تخلفات ساختمانی است .
در بحث حاضر سعی شده است ابتدا نحوة توزیع فضایی تخلفات ساختمانی در شهر و سپس علل بروز این تخلفات و در مرحلة آخر با توجه به یافته هـای دو مرحلـة قبـل ، روش های کنترل و هدایت در زمینة ساخت وساز و به ویژه مقابله با تخلفات ساختمانی از دیدگاه مـدیریت شـهری بررسـی شود.
در این میان آمار و اطلاعات مربوط به ٨٢٣ پروندة تخلفات ساختمانی که طی ٥ سال اخیر دربارة آنها در کمیسیون مادة ١٠٠ شهرداری بابلسر تصمیم گیری شده است ، با توجه به معیارهایی که ذکر می گردد تحت مطالعـه قـرار گرفـت .
آثار تخلفات ساختمانی در شهرها تخلف ساخت وسازهای شهری از واقعیاتی ریشه دار و گسترده است و یافتن راه حلی بـرای کـاهش ایـن تخلفـات قبـل از اعمال روش های شهری ، نیازمند شناخت و تحلیل علل و عوامل بروز تخلفات و پیامدهای مثبت و منفی ناشی از آن برای متخلفان است (زکایی ، ١٣٨٠: ١٢).
در حـال حاضـر در موضـوع مـورد بحث ، یعنی تخلفات ساختمانی ، سه ارگان و نهاد که عبارتند از شهرداری ، شورای شهر و سازمان نظام مهندسـی در حـال فعالیت اند که به نظر می رسد اصلی ترین عامل در کنترل تخلفات شهری که همان مدیریت شـهری اسـت ، در کنتـرل آن دچار ضعف است و توانایی اعمال قوانین مربوط به این بخش را به طور کامل و صحیح ندارد."