چکیده:
پس از طرح نقضهای گتیه بر تعریف رایج از معرفت، تلاشهای فراوانی صورت گرفت تا با دگرگونی این تعریف و افزودن قیود دیگری، تعریفی جامع و مانع ارائه گردد که رویکردهای برونگرایانه و توجیه معرفت بر اساس مؤلفههایی بیرون از آگاهی عامل معرفتی، نمونههایی از این دست است. در چند دهه اخیر رویکرد فضیلتگرایی معرفتی در صدد بازتعریف معرفت برآمده، با تلفیقی از برونگرایی و درونگرایی معرفتی، شرط جدیدی را در تعریف معرفت دخیل میداند و آن تأثیر فعالیت فضایل عقلانی در توجیه و صدق باورهاست. درنتیجه عامل معرفتی باید در فرایند باورگزینی خویش، این فضایل را به کار گیرد تا این ویژگیهای هادی به صدق، وی را در این امر مدد رسانند. این رویکرد دارای دو قرائت وثاقتمحور و مسئولیتمحور است که هر یک تلقی خاصی از فضایل عقلانی دارد و سازوکار خاصی را برای کسب معرفت توصیه میکند. در این پژوهش با تأکید بر قرائت زگزبسکی، سازوکار تأثیر این فضایل در کسب معرفت و میزان کامیابی آن در گریز از معضلات گتیه بررسی خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"وی ماهیت فضایل عقلانی را چیزی فراتر از قوا و استعدادهای شناختی میداند و برای اثبات این امر از «مسئله ارزش» (Value Problem) استفاده میکند که بر اساس آن، معرفت چیزی برتر از یک باور صادق شانسی است و باید در اثر یک سازوکار درست و ویژه تولید شده باشد تا محصول آن ارزشمند باشد و صرف یک استعداد نمیتواند بیانگر ارزش فضیلت عقلانی باشد: «ارزش معرفتی باور صادقی که محصول یک فرآیند معتبر در رسیدن به صدق باشد، از ارزش یک باور صادق که در اثر فرآیندی غیرقابل اعتماد پدید آمده باشد، بیشتر نیست» (Zagzebski, 2000, p.
زگزبسکی معتقد است معرفت در قالب تعاریف «x + صادق + باور» تحلیلناپذیر خواهد بود؛ چراکه در پاسخ به گیته هر تعریف جدید که آمده است، در صدد بازشناسی x بوده است؛ حال چه x با توجیه یا وثاقت یا کارکرد صحیح یا پیروی از وجدان یا فضایل عقلانی یا هر چیز دیگر شناخته شودیا x هر عنصری درونی باشد یا بیرونی و...
وی در جمعبندی کلی راهحل گریز از نقضهای گتیه میگوید یا باید بر عنصر توجیه تأکید کنیم و معتقد باشیم توجیه، فاعل معرفتی را در بهترین موقعیتی قرار میدهد تا بتواند به صدق دست پیدا کند و اگر آن باور صادق بود ـ حتی به صورت شانسی ـ بر آن معرفت اطلاق شود؛ درنتیجه مثالهای نقض گتیه هم میتوانند مواردی از معرفت محسوب شوند و «شانس معرفتی» در این فرایند دخیل خواهد بود."