چکیده:
بحث اثبات وجود خداوند از مباحث مهم دینپژوهی است که از ظهور دین تا امروز مطرح
بوده و خواهد بود. این مقاله اثبات وجود خدا را از موضع قرآن کریم پی میگیرد و در
آن سه دیدگاه (1. عدم استدلال؛ 2. استدلال مستقل و صریح؛ 3. استدلال تلویحی و
غیرمستقیم) را بررسی کرده، دیدگاه دوم و سوم را ترجیح میدهد به این معنا که بعضی
آیات بهصورت مستقل و صریح (نه به شکل منطقی) و برخی دیگر بهصورت تلویحی مسأله
خداشناسی را مطرح و به اثبات آن پرداخته است. بخش دیگر مقاله با طرح ده برهان عقلی
خداشناسی (برهان امکان، صدیقین، حدوث، حرکت، فطرت، نفس، نظم، هدایت، دفع خطر محتمل،
وقوع حوادث خاص) آیاتی را که بهصورت مستقل یا تلویحی بر این براهین دلالت میکند
تحلیل و تقریر میکند.
Proving God is one of the important discussions of religious studies which has been posed from the time of emergence of religion until this day and will be talked about in future. This article follows proving God’s existence from the perspective of the Holy Quran، investigates three viewpoints (1. No demonstration، 2. Independent and explicit demonstration، 3. Indirect and implicit demonstration)، and prefers the second and third perspectives meaning that some verses mention and prove the subject of understanding God independently and explicitly (not logically) and some others mention this subject and prove it implicitly. Another part of this article mentions ten rational demonstrations for understanding God (possibility demonstration، Seddiqin، contingency، movement، innate disposition، soul، order، guidance، repulsion of possible threat and occurrence of special events demonstrations) and exposes and analyses the verses that independently or implicitly indicate these demonstrations.
خلاصه ماشینی:
"دیدگاه اول: عدم استدلال یک دیدگاه بر این باور است که چون مخاطبان قرآن کریم و پیامبر اسلام(ص) مشرکان شبه جزیره عربستان بودند، آنان نیز به اصل مبدأ و خداوند در جایگاه آفریدگار جهان اعتقاد داشتند و به استدلال برای اثبات خداوند نیازی نبود؛ اما آنان در اداره جهان به خدایان دیگری قائل بودند که آن خدایان با قدرت الله آفریدگار، به تدبیر جهان میپردازند.
تحلیل و ارزیابی اگر مقصود، عدم طرح استدلال مبدأ و آفریدگار و عدم توجه به شبهه شکاکان و ملحدان باشد (دیدگاه اول)، باید گفت: این امر در چند آیه مورد اهتمام و تأکید قرار گرفته است که به بعضی اشاره شد و تفصیل آن در صفحات آینده خواهد آمد.
اگر مقصود از صورت مستقل و مستقیم، ارائه شبهه و نقد آن و همچنین ارائه برهان برای اثبات مبدأ به روشهای رایج در منطق و آثار کلاسیک باشد، باید گفت: هیچ لزومی برای این کار برای مخاطبان قرآن وجود ندارد؛ هر چند در برخی آیات در تبیین برخی آموزههای دینی مانند اثبات توحید چنین روشی دیده میشود؛ مانند «لو کان فیهما آلهة الا الله لفسدتا» (انبیاء (21): 21).
اگر مقصود طرح مسأله و نقد آن و همچنین اقامه برهان برای اثبات مبدأ به صورت مستقل در یک یا چند آیه با قطع نظر از روشهای رایج در منطق باشد، باید گفت: آیات پیشگفته بر این مدعا دلیل و شاهد هستند و به بعضی آیات دیگر نیز اشاره خواهد شد."