چکیده:
عربها در دورههای متعدد و به دلایل گوناگون به ایران مهاجرت کردند. پیش از اسلام، قحطی، خشکسالی، تنگ دستی و شکست سد مأرب و سیل العرم و پس از اسلام، انگیزه های دینی و اقتصادی از مهمترین عوامل مؤثر بر مهاجرتها بود. خراسان به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی، مزایای اقتصادی، و دوری از مرکز خلافت از مقاصد مهم مهاجران به شمار میرفت. پیآمدهای اجتماعی این مهاجرتها عبارت بود از رشد شهرها، تغییر ساختار طبقات اجتماعی، ظهور موالی و افزایش اختلافهای قبیلهای بین عربهای مهاجر که در این مقاله به تفصیل به آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"پیآمدهای اجتماعی این مهاجرت ها عبارت بود از رشد شهرها، تغییر ساختار طبقات اجتماعی، ظهور موالی و افزایش اختلاف های قبیله ای بین عرب های مهاجر که در این مقاله به تفصیل به آنها پرداخته شده است .
با ظهور اسلام و گسترش فتوحات ، تهاجم ها و مهاجرت ها رنگ دینی بـه خود گرفت و عرب ها با انگیزه های متفاوتی که انگیزه دینی در صدر آنهـا قـرار داشـت در گروه های فراوانی به سوی ایران روانه شدند و دو شهر بصره و کوفه را بنا کردند.
بـا ایـن وجود، در این منطقه سعی میشد با دور نگـه داشـتن سـپاهیان عـرب از مـردم ، سـاخت اجتماعی دگرگون نشود٣٤ اما ورود مهاجران عرب ، دگرگـونیهـایی در سـاخت اجتمـاعی / ، خراسان و قبایل مهاجر به وجود آورد و اقشار اجتماعی با انگیـزه هـای مختلـف سیاسـی، اقتصادی و اجتماعی به دین اسلام گرویدند.
هم چنین ، باعث اتحاد مردم به ویژه موالی با برخی قبایل شد کـه ارتباط کمتری با خلافت و حکومت اشراف قبیله ها داشتند؛ چرا که آنها برای رسـیدن بـه منافع اقتصادی خود به خراسان ، مانند یک غنیمت نگـاه مـیکردنـد و بیشـتر بـه دنبـال حکومت قبایلی و رسیدن به منافع سیاسی و اقتصادی بودند تا عمران و آبادانی خراسان .
دنیل التون ، تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در زمان حکومت عباسیان ، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران : علمی فرهنگی،١٣٦٧، ص ١٦؛ طبری، پیشین ، ج ٥، ص ٢١٧٣؛ صالح احمد العلی، مهاجرت قبایل عربی در صدر اسلام ، ترجمه هادی انصاری، تهران : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت ،١٣٨٤، ص ٦٩."