چکیده:
انقلاب اسلامی که گفتمان جدیدی را در عرصة سیاسی -اجتمـاعی ایـران ایجـاد کرده، حامل گفتمان جدیدی نیز در سیاست خارجی بود که مفـاهیمی همچـون استکبارستیزی، جهاد، حکومت مستضعفین و... را در برداشت . اما چند صباحی از آغاز این مهم نگذشته بود که با جنگی ویرانگر و با تحمیل آسـیب هـا و خسـارات فراوان اقتصادی و اجتماعی از سوی رژیم بعثی عراق مواجـه گشـت کـه تحلیـل ، تبیین و تفسیر این مهم از منظر نظریه ها و رهیافت های گوناگون می تواند زوایای مختلف رخداد آن را نشان دهد. در این راستا سوال مطرحشده در نوشتار حاضـر آن است که عوامل وقوع جنگ ایران و عراق از منظر تحلیـل گفتمـان چیسـت ؟ فرضیة پیش روی بدین صـورت اسـت کـه فضـا و بسـتر تخاصـم و تقابـل میـان گفتمان اسلامگرایی در سیاست خارجی ایران و گفتمـان ژئوپلتیـک در سیاسـت خارجی عراق از یکسوی و نیز تصور و تفسر حاکمان عراق از گفتمان اسلامگرایی و شرایط زیست آن از سوی دیگر، موجب وقوع چنین رخدادی شـد. یافتـه هـای مقاله که در چارچوب روش اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته ، نشـان مـی دهـد که ضدیت ، خصومت و غیریت سازی گفتمان ژئوپلتیک عراق (با دالهای مقابله با صدور انقلاب، پانعربیسم و امنیت ) نسبت به گفتمان اسـلامگرایـی ارزشمحـور انقلاب اسلامی (با دالهای صدور انقلاب، مبـارزه بـا اسـتکبار و منـافع ملـی ) بـه وضوح قابل مشاهده بوده و نیز آنکه آنچه عراق را به آغازگر جنگ مبدل سـاخت ، تصور مقامات آن کشور از شرایط بـی ثبـات سیاسـی ایـران در آن زمـان و تضـاد گفتمان مقابل با گفتمان خود بود.
خلاصه ماشینی:
"بـه عنوان مثال، مقابله با صدور انقلاب و در نتیجه براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران بـه زعم حاکمان عراق، به خاطر خطرات آن بـرای جغرافیـای عـراق اسـت ، تـا صـدام از آن طریق بتواند به اهداف ژئوپلتیک خـود کـه همانـا توسـعة ارضـی و حفـظ دسـتاوردهای جغرافیای خود در رابطه با تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و تسلط بر اروندرود است ، نایل آید؛ و یا عربگرایی و تعصبات عربی بدین صورت با گفتمان ژئوپلتیک عراق ارتباط می یابد که استان خوزستان از لحاظ ویژگی های اسـتراتژیکی خـاص خـود، مـی توانسـت بخش مهمی از اهداف عراق در تهاجم به خاک جمهـوری اسـلامی را تـأمین کنـد.
به عنوان مثال مقابله بـا صـدور انقـلاب و در نتیجـه برانـدازی نظـام جمهـوری اسلامی ایران به خاطر خطرات آن برای جغرافیای عـراق اسـت ، تـا صـدام از آن طریـق بتواند به اهداف ژئوپلتیک خود که همانا توسعة ارضی و حفـظ دسـتاوردهای جغرافیـای خود در رابطه با تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و تسلط بر اروندرود است نایـل آیـد؛ یا عربگرایی و تعصبات عربی بدین صورت با گفتمان ژئوپلتیک عراق ارتباط می یابد کـه استان خوزستان از لحاظ ویژگی های استراتژیکی خاص خود، می توانست بخش مهمی از اهداف عراق در تهاجم به خاک جمهوری اسـلامی را تـأمین کنـد."