چکیده:
با درنظر گرفتن دو رویکرد اساسی درباره رابطه تمدنها یعنی «رویاروی» و «گفتگوی
تمدنها»، سیر تاریخی مقوله «جهانی شدن» و نظر معتقدان به این فرایند، مبنای این تحقیق
است که با فرض وجود پیشینه تاریخی طولانی، بدان پرداخته شده است، اما درصدد اثبات و
نفی این دو رویکرد نیستیم، هرچند منکر همسویی قهری مقاله با یکی از آن دو نیز نیستیم.
بنابر این سه برجستگی بیش از همه در این راستا نمود مییابد که موضوع اصلی این
نوشته و عبارت است از: 1ـ جهانیسازی به شیوه کشورگشایی، که در این مبحث دو بازخورد
نتیجهبخش و ناکام مدنظر قرار گرفته و مصادیق آنها بررسی شده است. 2ـ جنگ و استقرار
امپراتوریها، که با ملاحظه محوریبودن قدرت نظامی و جنگها امپراتوریهای بزرگ
استقراریافته، به حیات خود ادامه دادند و با سیطره بر بخشهای قابل توجهی از جهان
مرزهای جغرافیایی را درنوردیدند و تسهیل جریانات اجتماعی بهطور ناخودآگاه تحقق یافته
و در پیشبرد تمدنها مؤثر واقع شدهاند. 3ـ جنگ و تعامل فرهنگها و تمدنها: هر چند جنگها
ویرانگر و مخرب بودهاند اما در جریان یا بهدنبال آنها برخی اجزا و عناصر فرهنگی و تمدنی
نقل و انتقال یافته که به تفصیل در متن مقاله بدان پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"] 4ـ جنگ و تعامل فرهنگها و تمدنها تأثیر منفی جنگها بر تمدن بشری غیرقابل انکار است، اما ناخودآگاه و بهطور طبیعی، مبادلات و معاملات عناصر فرهنگ و تمدنی در اثر این جنگها و یا به دنبال آنها آثار مثبتی نیز در روند رو به رشد مدنیت بشر داشته و به شکلهای مختلفی، انتقال و جریان آن در تاریخ وجود داشته است که به مواردی از آنها میپردازیم: الف) در جریان و یا به دنبال جنگهای ایرانیان و رومیها بویژه در دوره ساسانیان انتقال جریانهای فکری و فرهنگی و علوم و آیینها به یکدیگر به عمل آمده که برجستهترین نمونه آن استفاده از اسیران جنگی در معماری بود؛ چنانکه از اسیران رومی که پس از جنگ بین شاپور و والرین در سال 260 میلادی به اسارت درآمدند در ساختن سد و پل بزرگ شوشتر استفاده شد که خود والرین هم در میان آن اسیران بود.
محتوای مقاله بیانگر این واقعیت است که جنگها، امپراتوریها را پابرجا ساختند و امپراتوریها در تکوین تمدنها نقش ایفا کردند و جهانگشایان با استفاده از جنگ و قهر و غلبه، مرزهای جغرافیایی را درنوردیدند و با اعمال سلطه و حاکمیت خود بر بخشهایی از جهان تا حدودی مرزهای جغرافیایی را برداشتند و جریانهای اجتماعی را تسهیل کردند و بسیاری از نخبگان علمی و فرهنگی در ذیل قدرتمندان رشد کردند و در راستای جنگها بسیاری از تعاملات فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی هم صورت گرفته است."