چکیده:
بنا به شواهد و قرائن تاریخی، مدینه هرچند مولد و موطن تشیع است ، ولی هیچ گاه یکی از اقطاب تشیع نبوده است . به عبارت دیگر، مدینه را نمیتوان شهری شیعه خیز دانست . اما این بدان معنا نیست که اهالی آن هیچ گونه تمایلی به اهل بیت (ع ) نداشته اند، بلکـه گرایش های حبی، سیاسی و علمی هر یک به فراخور خود در برهه های مختلـف وجـود داشته است . این مقاله درصدد رمزگشایی از گرایش مردم مدینـه بـه ائمـه (ع )، پـس از رحلت پیامبر (ص ) تا پایان عمر شریف امام علـی (ع ) (۴۰ ه .ق .) اسـت . ایـن مسـئله در گرایش به امام علی (ع ) متبلور است و احراز آن روش های گوناگونی دارد که نگارنده در مقالات دیگری کاویده است . روش به کاررفتـه در ایـن مقالـه ، بررسـی محـل سـکونت راویان احادیث امام علی (ع ) به عنوان جامعه نمونه آماری، برای کشف میـزان گـرایش اهل مدینه به ایشان است . نتیجه ، کشف تساوی تقریبی راویـان مـدنی امـام علـی (ع ) نسبت به مجموع راویان غیرمدنی ایشان و اثبـات گـرایش راویـان مـدنی احادیـث بـه حضرت علی (ع ) و در نتیجه اطلاع نسبی از گرایش مدنیان به ایشان است
خلاصه ماشینی:
با روشن شدن این موضوع که بسیاری از این راویان ، مـدنی بـوده انـد، بـه ایـن اطلاع نسبی دست خواهیم یافت ، که در میان روات احادیث ، گرایش محسوسی به امـام علی (ع ) در میان روات مدنی وجود داشـته اسـت ؛ و از آنجـا کـه ایـن جامعـه ، نمونـه کوچکی از جامعه مدینه هستند، میتوان چنین برداشت کرد که جامعه مدینه نیز گرایش چشم گیری به امیرمؤمنان (ع ) داشته است .
با وجود این دو نقد، چون هدف مـا کسـب اطـلاع نسـبی از گـرایش مـردم مدینـه است و با توجه به اینکه در کتاب های رجال ، اصل بر ایـن اسـت کـه راوی از صـحابی باشـد، مگـر کسـی کـه بـا دلیـل مـتقن خـارج شـود و نیـز چـون جامعـه راویـان بـه عنوان جامعه ای آماری برگزیده شده اند، راویـان احادیـث و صـحابی امـام علـی (ع ) را بررسی میکنیم .
زر بن حبیش : علاوه بر امام علی (ع )، از عمر بن خطاب و ابن مسعود نیـز روایـت کرده ، پس در مدینه حضور داشته است (بخاری، بیتا الف : ۴۴۷.
سعید بن وهب الهمدانی: وی علاوه بر امام علی (ع ) از سلمان ، ابن عمر و ابـن زبیـر روایت کرده ، پس در مدینه حضور داشته است (ابن سعد، ۱۴۱۰: ۱۷۰.
علاوه بر امام علی (ع )، از عمر نیز روایت کرده که دلالت بـر حضور در مدینه است (بخاری، بیتا ب : ۸۶).
عبداٰلله بن شداد بن الهاد اللیثی: گزارش هـای تـاریخی تأییـد مـیکنـد کـه وی در حیات رسول الله (ص )، زمانی که پدرش در مدینه بود، به دنیا آمده و علاوه بر آن از امام علی (ع ) و عمر بن خطاب روایت کرده است (ابن سعد، ۱۴۱۰: ۱۲۶.