چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی میزان تحقق کاربردهای آموزشی نظریههای یادگیری در فیلمهای
آموزش ریاضی مقطع ابتدایی ـ تولید شده در دفتر فناوری آموزشی آموزش و پرورش ـ انجام
شده است. بدین منظور پس از بررسی نظریههای یادگیری، اصول ارائه محتوای آموزشی از
این نظریهها استخراج و میزان رعایت این اصول در هر قسمت از فیلمهای یاد شده با روش
«تحلیل محتوای مقولهای» ـ بدون نمونهگیری ـ بررسی شده است.
نتایج به دست آمده از بررسی 105 قسمت فیلم آموزش ریاضی در پنج پایه مقطع ابتدایی
نشان داده است که برخی کاربردهای آموزشی نظریههای یادگیری مورد نظر این پژوهش در
تهیه و تولید این فیلمها، مورد توجه قرار نگرفتهاند. مهمترین این کاربردها
عبارتند از: وضوح اهداف، مرور مطالب پیش نیاز، ارائه پیش سازماندهندهها، جلب
توجه، سازماندهی مطالب، جمعبندی و پایان هر قسمت از فیلمها.
یافتههای پژوهش حاضر دربارة مقولههای ذکر شده حاکی از آن است که:اهداف رفتاری در هیچ یک از قسمتهای این فیلمها به صورت واضح و روشن مشخص نشدهاند.
مرور مطالب پیش نیاز و ارائه پیش سازماندهندهها ـ به ویژه در فیلمهای پایههای
اول، دوم و سوم ابتدایی ـ به ندرت دیده شده است (در یک قسمت از 62 قسمت این
فیلمها؛ مرور مطالب پیشنیاز و در 6 قسمت؛ ارائه پیش سازماندهندهها انجام شده
است). جلب توجه غیرکلامی، حداکثر در 12درصد قسمتهای فیلمهای هر پایه انجام شده و از
تنوع قابلیتهای فیلم و دوربین در جلب توجه بهرهگیری نشده است. سازماندهی مطالب
دربیشتر قسمتهای مورد بررسی (77درصد آنها) انجام نشده و جمعبندی و نحوه پایان
یافتن بیشتر قسمتهای فیلمهای پایههای اول، دوم و سوم ابتدایی (جمعبندی در 89 درصد
قسمتها و نحوه پایان یافتن در 81 درصد قسمتها) نامشخص است.
خلاصه ماشینی:
"جدول 2 میزان رعایت مهمترین کاربردهای آموزشی هر یک از نظریههای یادگیری مربوط به الگوی تداعیگرایی، در فیلمهای مورد بررسی (درصد)نظریهنظریه پاولفنظریه گاتریمهمترین کاربردهای آموزشی هر نظریه میزان رعایت در هر پایه (درصد)استفاده از طنز و شوخیبه کارگیری شعر و آهنگهماهنگی فضا با موضوعهماهنگی صدا و تصویراستفاده از موسیقیاستفاده از راهبرد تمرین و تکرارمشخص و مورد تأکید بودن رئوس مطالبارایه پاسخ صحیح به سؤالات مطرح شدهمیزان رعایت در پایه اول5/90814/521/572/955/925/9100میزان رعایت در پایه دوم 2/884/299/529/525/232/888/112/88میزان رعایت در پایه سوم8/702/42/292/797/912/873/88/70میزان رعایت در پایههای چهارم و پنجم1/65076/3204/813/167/83 میزان رعایت کاربردهای آموزشی نظریههای مربوط به الگوی شناختگرایی در فیلمهای مورد بررسی یافتههای پژوهش در این بخش حاکی از آن است که در مورد کاربردهای آموزشی نظریه بندورا، از قابلیتهای فیلم و دوربین در آموزش (مانند ظاهر و غیب کردن اشیا در خدمت آموزش، نمایش مراحل پدیدهها و ...
جدول 4- میزان رعایت هر یک از مقولههای «تثبیتکنندة آموزش» در فیلمهای مورد بررسی (درصد)مقولههای تثبیتکنندة آموزش/میزان رعایت در هر پایه (درصد)استفاده از وسایل کمک آموزشیدعوت از مخاطبان برای مشارکت فعال در روند یادگیریایجاد زمینه برای فعالیتهای ذهنی سطح بالاجمعبندی و نتیجهگیری مشخص بودن نحوه پایان یافتن هر قسمتمیزان رعایت در پایه اول ابتدایی6/4705/95/93/14میزان رعایت در پایه دوم ابتدایی1/471/475/238/116/17میزان رعایت در پایه سوم ابتدایی7/41795/125/128/20میزان رعایت در پایههای چهارم و پنجم ابتدایی8/554/815/396/258/55 میزان رعایت اصول مطرح شده دربارة رفتار معلم، در رفتارهای معلمان فیلمهای مورد بررسی نظریههای یادگیری و نتایج مطالعات انجام شده درباره تأثیر رفتارهای معلم بر یادگیری دانش آموزان ،بر اهمیت تنوع صدا و حالات چهره معلم و نیز جلب توجه دانش آموزان به صورت کلامی و غیر کلامی از سوی معلم تأکید کردهاند."