چکیده:
از آنجایی که دخالت مستقیم در باروری برای دولت ها، سازمان های بهداشتی و دست اندرکاران مسایل جمعیت برای کنترل رشد جمعیت متناسب با منابع و امکانات آن جامعه امکانپذیر نیست، شناخت علمی سازوکارهای موثر بر باروری برای کنترل غیرمستقیم نرخ باروری و رشد جمعیت بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به شناسایی عوامل موثر بر کاهش نرخ باروری در ایران در دوره زمانی 1390-1365 از دیدگاه علم اقتصاد پرداخته شده است و با وارد کردن کمیت و کیفیت فرزندان در "تئوری اقتصادی رفتار مصرف کننده"، دلایل کاهش نرخ باروری بررسی شده است. نتایج تحقیق، افزایش در هزینه های زندگی و همچنین افزایش در هزیته فرصت والدین برای بزرگ کردن فرزندان را نشان می دهد. این در حالی است که هر چند افزایش در بودجه خانوار هم در دوره زمانی تحقیق رخ داده است اما متوسط افزایش سالانه بودجه خانوار بسیار کمتر از متوسط افزایش در هزینه های سرانه خانوار و هزینه فرصت والدین برای بزرگ کردن و تربیت فرزندان است. این امر موجب شده است خانواده ها برای حفظ تعادل بودجه خود، از تعداد فرزندان خود بکاهند.
خلاصه ماشینی:
"در ادامه تحقیق با استفاده از داده های دوره زمانی (١٣٩٠-١٣٦٥) به بررسی ٤ پارامتر R،Pr ،Pb و I پرداخته شده است و در آخر در مورد متغیر B که تعداد فرزندان خانواده است (و به نوعی جانشینی برای متغیر نرخ باروری جامعه است ) بحث و نتیجه گیری شده است .
در دوره زمانی مورد مطالعه تحقیق ، درصد اشتغال زنان و نرخ مشارکت آنان در فعالیت های اقتصادی هم افزایش یافته است ، به طوری که در سال ١٣٦٥ از زنانی که در سن فعالیت اقتصادی قرار دارند (١٠ ساله و بیشتر) ٦.
این افزایش در نرخ مشارکت و درصد زنان شاغل باعث می شود که هزینه فرصت بزرگ کردن فرزند برای مادران افزایش یابد و نتیجه آن کاهش تمایل به باروری بیشتر در آنان است .
روشن است که افزایش بودجه خانواده متناسب با افزایش سایر متغیرها نیست و در نتیجه این عدم تناسب خانواده ها مجبور می شوند که برای حفظ تعادل در محدودیت بودجه خود به سراغ متغیر، تعداد فرزندان (B) بروند و آن را کاهش دهند که در سال های مورد مطالعه تحقیق هم شاهد رخ دادن این مسئله در ایران بوده ایم ، به طوری که نرخ باروری زنان از ٦.
در کنار این افزایش در هزینه های سرانه و هزینه فرصت والدین ، بودجه سرانه سالانه به قیمت ثابت سال ١٣٧٦ فقط سالانه به طور متوسط ٢ درصد افزایش داشته که این امر موجب شده است خانواده ها برای حفظ تعادل بودجه خود از تعداد فرزندان خود بکاهند که نتیجه آن کاهش نرخ باروری در سال های گذشته بوده است ."