چکیده:
دولـت زیـدی علویـان در یمـن حـدود اواخـر سـدة سـوم هجـری شـکل گرفـت . خلافـت عباسـی هیـچ گاه آن را بـه رسـمیت نشـناخت و آن هـا نیـز خلیفـه عباسـی را مشـروع نمی دانســتند. بــا ایــن حــال دو دولــت بــا یکدیگــر روابطــی داشــتند و عوامــل متعــددی ماننــد مذهـب ، جغرافیـا، اجتمـاع و سیاسـت نیـز بـر ایـن روابـط مؤثـر بـود. ایـن تحقیـق بـه شـکل کتابخانــه ای و بــا اتــکاء بــه منابــع دســت اول فارســی و عربــی و همچنیــن تحقیقــات روز محققیـن جمـع آوری شـده اسـت . هـدف تحقیـق ، بیـان نـوع روابـط دو دولـت و عوامـل مؤثـر بـر ایـن روابـط اسـت . تفـاوت مذهبـی چـه تأثیـری در روابـط دو دولـت داشـت ؟ و یـا این کـه اختلافـات قبیلـه ای بیـن اعـراب شـمالی و جنوبـی و هم چنیـن عوامـل جغرافیایـی و سیاسـی ، ایـن مناسـبات را بـه چـه سـوی سـوق داد. مذهـب بـه همـراه جغرافیـا و مبانـی اجتماعـی ، عواملـی برهـم زننـده و موجـب واگرائـی بودنـد. امـا عامـل سیاسـی توانسـت دوسـویه عمـل کـرده و در برخـی مـوارد، موجـب نزدیکـی دو دولـت گـردد
خلاصه ماشینی:
"شکسـت ابراهیـم بـه معنـای قطـع ارتبـاط علویـان بـا مـردم یمـن نبـود بلکـه ابراهیــم و اخــلاف او همــه ســدة ســوم هجــری را در ارتبــاط بــا قبایــل یمنــی از جملــه بنی فطمیــه صعــده بودنــد، رابطــه ای کــه منـجر بــه ورود یحیی بن حســین معــروف بــه الهادی الی الحــق در ســال ٢٨٠ هــ.
امـرای یمنـی خواهـان اطاعـت بی چـون و چـرا از هـادی نبودنـد بلکـه هـدف آن هــا در دعــوت و حمایــت از او بــه منظــور نزدیــک کــردن قلــوب مــردم و جلوگیــری از جنگ هــای قبیلــه ای و ایجــاد رکنــی در مقابــل خلافــت عباســی بــود و هرگــز نمی خواســتند بــرای خــود ســروری را تعییــن کــرده باشــند.
درکنـار ایـن موضـوع بایـد گفـت یمـن یکـی بـه دلیـل دوری از مرکــز خلافــت و دیگــر حضــور شــیعیان در آن جــا، مدت هــا پیــش از خلافــت عباســی مجــزا گشــته بــود و تنهــا نشــانه های نفــوذ عباســیان در آن جــا ذکــر نــام خلیفـه در خطبـه بـود و حکومت هـای محلـی یمـن ماننـد بنی یعفـر سراسـر سـدة سـوم را نیمـه مسـتقل بودنـد.
1 زیدیــان در دوران نشــر دعــوت اســماعیلی و نیــز در دوران شــکل گیری دولــت اســماعیلی ، درگیری هــا و جنگ هــای متعــددی بــا آن هــا داشــتند و چندیــن بــار نیـز بـه دعـوت مـردم بومـی کـه از گسـترش مذهـب اسـماعیلی نگـران بودنـد بـا آن هـا درگیـر شـدند.
بــرای نمونــه دولت هــای شــیعی در مرکــز جهــان اســلام ماننـد آل بویـه و حمدانیـان کـه بعـد از ایـن شـکل گرفتنـد؛ از نظـر جغرافیایـی در موقعیتــی قــرار داشــتند کــه علی رغــم مذهــب مغایــر بــا خلافــت عباســی امــا در امـور مختلـف خـود را وابسـته بـه خلافـت می دانسـتند."