چکیده:
از جمله صفات تشکیل دهنده شخصیت والای انسانی تقوا می باشد. در کلام وحی نیز کمیت پرداختن به این واژه و بیان چگونگی تحصیل این صفت، کاشف از اهتمام حضرت حق به حصول این صفت در آدمی است؛ لذا برای تحصیل این مهم نیاز به بازشناسی تقوا در متن وحی وجود دارد. دانش معناشناسی که عهدهدار پرداختن به متن و تحلیل واژگان آن متن می باشد، می تواند در واکاوی معنای تقوا و جایگاه آن ما را یاری کند. در این نگاشته برآنیم به کمک دانش معناشناسی با تحلیل متن قرآن کریم و در حوزه همنشینی «ذکر» و «خوف» تحلیلی از موقف و جایگاه «تقوا» ارائه دهیم. با بررسی وجه ارتباط این واژه ها به مرحله ای بودن آنان در ارتباط با تقوا دست می یابیم. در این مقاله با بررسی نظام معنایی «ذکر» و «خوف» و رابطه آن با «تقوا» جایگاه تقوا را در مکانیسم معنایی قرآن در مراحل مختلف ارزیابی کرده و به نتیجه این مراحل که مقام ذکر است، رسیده ایم.
One of the traits composing human lofty personality is taqwa
(God-wariness). Frequency of this term in the Revelation and
mentions made to the ways through which this trait may be
acquired show the emphasis put by the Truth on acquisition of this
trait by human being. Thus, to acquire this important trait, taqwa
should be recognized in the Revelation. Semantics which studies
the text and analyzes the words used in the text helps us find the
meaning of taqwa and its stance. In this writing, employing
semantics to analyze the text of the Holy Quran in the field of
syntagmatic relation of dhikr (remembrance of God) and khawf
(God fearing), the authors try to analyze the stance of taqwa.
Studying the relation between these notions, they will find that
these are steps towards taqwa. Discussing the semantic system of
dhikr and khawf and their relations to taqwa, the authors will
assess the stance of taqwa in the semantic mechanism of the Holy
Quran; and, it will be found that the these steps come to an end in
the station of dhikr.
خلاصه ماشینی:
"با این بیان روشن می گردد کسانی که تقوا را به خوف معنا کرده اند، معنای درستیی را اشاره نکرده اند؛ زیرا تقوا مرحله ای پس از خوف است و نتیجه آن نیز عدم خوف می باشد؛ یعنی فرد متقی با حرکت در مسیر کمالات در نهایت به عدم خوف از غیر خدا نائل می شود و این رتبه سبب می شود فقط ترس از خدا در دل او جای گیرد که این ، همان توکل است که راوی می گوید: از امام رضا(ع )پرسیدم : «ما حد التوکل ؟ فقال لی : ان لا تخاف مع الله احدا: حد توکل چیست ؟ فرمود: اینکه با وجود خدا از هیچ کس نترسی ».
د) آیه شریفه «و اذکروا الله فی أیام معدودات فمن تعجل فی یومین فلا إثم علیه و من تأخر فلا إثم علیه لمن اتقی و اتقوا الله و اعلموا أنکم إلیه تحشرون » (بقره : ٢٠٣) در مقام بیان اعمال پایانی مناسک حج می باشد که در ابتدا ذکر و یادآوری و برقراری ارتباط با خدا طلب شده و بیانگر این مطلب است که مراسم روحانی حج ، گناهان گذشته شما را پاک کرد و همچون فرزندی که تازه از مادر متولد شده است پاک از این مراسم باز می گردید و با دستور به تقوا می رساند که مراقب باشید بعدا خود را آلوده نکنید؛ لذا رعایت ذکر و تقوا به صورت مکمل قرار گرفته اند."