چکیده:
خروج سفیانی از علائم ظهور مهدی موعود(عج) است که روایات پرشمار مربوط به آن در مصادر روایی فریقین یافت میشوند. با این حال در این روایات تعارضات متعددی مانند اختلاف در نام، نسب، هویت سفیانی و زمان و مکان خروج او و نیز افعال منتسب به وی به چشم میخورد. عدم اتصال به معصوم و تردید در وثاقت برخی راویان را نیز نباید نادیده گرفت. با این وجود، شماری از این روایات و اسامی اشخاص، قبایل و اماکن نامبرده با رویدادهای سدههای نخستین هجری قابل انطباق هستند که باعث شده دیدگاههایی اعم از پذیرش یا جعلی دانستن همه روایات، تعدد سفیانی یا احتمال بداء در خروج سفیانی، ارائه شود که هر کدام با چالشهایی مواجه هستند. از آنجا که برخی روایات صحیح السند در منابع روایی معتبر شیعی، خروج سفیانی را از نشانههای حتمی ظهور دانستهاند، لذا لازم است با توجه به اهمیت معرفت مهدوی و ضرورت زدودن غبارهای تردید از روایات مربوط به آن، به بررسی این اخبار و دیدگاههای ناظر بر آن بپردازیم
خلاصه ماشینی:
از آنجا که برخی روایات صحیح السند در منابع روایی معتبر شیعی ، خروج سفیانی را از نشانه های حتمی ظهور دانسته اند، لذا لازم است با توجه به اهمیت معرفت مهدوی و ضرورت زدودن غبارهای تردید از روایات مربوط به آن، به بررسی این اخبار و دیدگاههای ناظر بر آن بپردازیم واژگان کلیدی نقد حدیث ، علائم ظهور، امام مهدی(ع)، خروج سفیانی .
در برخی از مصادر روایی اهل سنت ، موضوع سفیانی ، بیشتر به صورت داستانی پیوسته طرح شده و به تفصیل درباره جنگ های او با مردم مناطق مختلف سخن رفته است ؛ چنان که اگر روایات به صورت مستقل گزارش شوند، ارتباط آنها با سفیانی چندان روشن نیست ؛ به خصوص آنکه در بسیاری از آنها، نام سفیانی وجود ندارد.
دسته دوم؛ روایات ملاحم و فتن روایاتی که به تفصیل در مورد سفیانی و نبردهای او سخن گفته اند، اما در مضمون آنها، سخن یا نشانه ای از امام مهدی (ع) نیست و در آنها برخی از حوادث قرن دوم و مواجهه های بنی امیه و بنی عباس «اخبار» شدهاند که ممکن است از ایشان صادر شده باشند.
یکی از محققان در مورد بخشی از روایات سفیانی اذعان کرده است : «واضح است که این نمونه روایات، درباره نشانه های ظهور حضرت، یا ساختگی و دروغ است و یا سخنان راویان حدیث و کلمات علماست ، که مطالب آن را با روایات مخلوط کرده و سپس به پیامبر اکرم (ص) و یا ائمه اطهار(ع) نسبت دادهاند!» (کورانی عاملی ، ١٣٨٣، ص١٢٨به بعد) افزون بر آنکه گاه سبب این اشتباه، تعبیر نادرست یا عدم تشخیص صحیح مصداق الفاظی چون «امر»، «فرج» یا عبارات مشابه بوده است ، علامه مجلسی در شرح روایتی از امام رضا(ع) (حمیری قمی ، بی تا، ص١٦٥) در خصوص عبارت «علامات الفرج» می نویسد: «اولین علامت فرج در سخن ایشان، اشاره به اختلاف امین و مأمون است که آغاز تزلزل بنی العباس بود ...