چکیده:
استقرار یک سکونتگاه شهری، بیش از هر چیز تابع فرم و فرآیندهای طبیعی و عوامل محیطی است ؛ زیرا فرآیندهای طبیعی در مکانیابی ، پراکندگی ، توسعة فیزیکی و مورفولوژی شهر، اهمیت بسزایی داشته و گاهی به عنوان یک عامل مثبت و زمانی به صورت یک عامل بازدارنده عمل می کنند؛ لذا، در این پژوهش سعی شده است تا با بهرهگیری از تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی ، تأثیر فرآیندهای طبیعی در توسعة کالبدی شهر یاسوج بر اساس دیدگاه سیستمی و روش سناریوسازی تبیین گردد. نتایج نشان می دهد که سناریوهای اول (ژئومورفولوژی) و سوم (لرزهخیزی)، بالاترین دقت را نشان داده و نقشة پهنه بندی حاصل از آنها، مناسب ترین نتیجه برای گسترش فضایی شهر یاسوج است . در سناریوی ژئومورفولوژی، پهنة بسیار مناسب با مقدار شاخص ارزیابی دقت ٦٠.٨ درصد، ٩.٧١ کیلومتر مربع از مساحت سکونتگاههای فعلی را در برگرفته و می تواند تا ٣٨.٦٧ کیلومتر مربع گسترش یابد. جهات گسترش بهینة شهر، عموما به سمت غرب و جنوب غرب منطقه است . در سناریوی لرزهخیزی، پهنة بسیار مناسب با مقدار ٦١.٣٩ درصد، بیشترین شاخص ارزیابی دقت را به خود اختصاص داده و ١١.٥١ کیلومترمربع از مساحت سکونتگاههای فعلی منطقه در این پهنه قرار گرفته که می تواند تا ٥٢ کیلومتر مربع گسترش یابد. سمت گیری گسترش مطلوب آتی شهر در جهات شرق، مرکز و غرب منطقه مطالعاتی می باشد؛ درنتیجه ، عوامل اصلی کنترل کنندة توسعة کالبدی شهر یاسوج، فرآیندهای طبیعی ؛ خصوصا پارامترهای ژئومورفولوژی و تکتونیکی می باشند.
خلاصه ماشینی:
"گسترش فیزیکی و افزایش جمعیت شهری، لزوم تأمین زمین های مناسب برای توسعه شهری و ارزیابی تناسب زمین را ضروری می سازد؛ بنابراین ، در این پژوهش سعی شده است تا با بهرهگیری از تلفیق یکپارچة فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سامانة اطلاعات جغرافیایی ، تأثیر فرآیندهای طبیعی در توسعة کالبدی شهر یاسوج، بر اساس دیدگاه سیستمی و روش سناریونویسی تبیین گردد؛ به عبارتی ، هدف از این پژوهش ، طرح سناریوهای محتمل توسعة آتی شهر یاسوج بر اساس ویژگی های ژئومورفیک، زمین شناسی ، سیلاب، لرزهخیزی، اقلیمی و انسانی منطقه ، تعیین مهم ترین عوامل و نهایتا انتخاب بهترین سناریو و مناسب ترین مکان مطلوب جهت این مهم می باشد.
٢- دادهها و روششناسی روش مورد بررسی در این پژوهش ، شامل دو بخش عمده می باشد؛ بخش اول، دربردارندة تعیین فرم و فرآیندهای طبیعی منطقه و تعیین مقدار رقومی و لایه های رستری از پارامترهای مختلف شهر است ؛ به گونه ای که پس از تعیین حدود منطقة مطالعاتی ، با توجه به ویژگی های زمین شناسی ، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، اقلیمی ، عوامل انسانی ، ٥ معیار، ١٥ زیرمعیار برای سناریوسازی توسعة کالبدی محتمل سکونتگاه یاسوج شناسایی گردید.
الف ) سناریوی اول بر اساس دیدگاه ژئومورفولوژیکی ب) سناریوی دوم بر اساس دیدگاه عوامل انسانی ج) سناریوی سوم بر اساس دیدگاه لرزهخیزی د) سناریوی چهارم بر اساس دیدگاه عامل سیل خیزی و) سناریوی پنجم بر اساس دیدگاه عوامل اقلیمی مجموعة شکل ٣- نقشه های مکانگزینی توسعة فیزیکی شهر یاسوج بر اساس سناریوهای محتمل برای بررسی میزان دقت و صحت نقشه های پهنه بندی گسترش سکونتگاه شهری یاسوج که بر مبنای سناریوهای محتمل تهیه شده است ، از شاخص ارزیابی دقت (رابطة ٣) استفاده شد (ون وستن و همکاران، ١٩٩٧: ٤٠٤)."