چکیده:
آنچه در تحلیل مفهومی قدرت اهمیت دارد، عناصر تشکیل دهنده قدرت است . مسـئله مقاله حاضر تحلیل مولفه های غالب قدرت از منظر قرآن کریم مـیباشـد. ایـن مولفـه هـا عبارت اند از: عامل قدرت ، تابع قدرت و هدف قدرت . روش تحلیل مقاله نیـز بـر اسـاس تفسیر موضوعی با رویکرد استنطاقی یا برون قرآنی شهید صدر میباشد. از منظر قرآن کریم عامل قدرت و هدف قدرت به مطلوب و نامطلوب تقسـیم مـیشـود و هـر کـدام دارای ویژگیهایی است . عاملان قدرت مطلوب عبارت اند از: انبیا، امامان و صالحان . ائمـه کفـر، مترفین و طاغیان عاملان قدرت نامطلوب اند. از منظر قرآن کریم ، تابع قـدرت نیـز تحـت تاثیر دوگانه حق و تکلیف به شکل گیری رابطه دوسویه بین عامل قـدرت و تـابع قـدرت کمک میکند. اهداف قدرت مطلوب نیز بندگی، سعادت ، عدالت و امنیـت اسـت . قـدرت نامطلوب نیز از منظر قرآن این اهداف را پیگیری میکند: سلطه و استبداد، حفظ قـدرت و سودانگارانه .
خلاصه ماشینی:
مؤلفه های قدرت این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش هاست که مؤلفه هـای قـدرت در قـرآن کـریم چیست ؟ عامل مطلوب و نامطلوب از منظر قرآن کریم چه کسانیاند و از چه ویژگیهـایی برخوردارند؟ رابطه ای که از مجموع این مؤلفه ها به دسـت مـیآیـد یـک سـویه اسـت یـا دوسویه ؟ به عبارت دیگر رابطه از بالا به پایین است یعنـی از حـاکم بـه مـردم یـا رابطـه دوسویه است ، هم از جانب حاکم و هم از جانب مردم .
(رجوع شود به تصویر صفحه) در اینجا این سؤال مطرح میشود که اگر خداوند صـاحب قـدرت مطلـق اسـت ، چـرا نمیتواند در زمین به صورت مستقیم اعمال حاکمیت کند؟ در پاسخ بایـد گفـت ایـن بـه معنای نقص و ضعف قدرت الهی نیست ، بلکه این اشکال از ناحیه خود انسان ها پدید آمده است ؛ زیرا انسان ها سنخیتی با ذات اقدس الهی ندارند؛ به همین جهت خداوند متعـال بـه تعبیر قرآن کریم «لقد جاءکم رسول من أنفسکم » (توبه : ١٢٨) رابط هایی از جنس خـود انسان ها را برای اعمال حاکمیت خود در زمین انتخاب کـرده و بـا اعطـای ویژگـیهـایی خاص به آنها ایشان را عامل تحقق عینی حاکمیت خویش در زمین قـرار داده اسـت .