چکیده:
گفتار حاضر به معرفی انتقادی احوال و آثار علی بن طیفور بسطامی ـ دانشور، مترجم و مؤلف ایرانی مقیم هند ـ در سدة یازدهم هجری قمری میپردازد. این چهرة شاخص فرهنگی خراسان در هند، با وجود تالیف و ترجمة آثار متعدد در حوزههای علوم دینی، ادبی و زبانی در منابع فارسی چندان مورد توجه قرار نگرفته، آنچه در این منابع دربارة معرفی احوال و نوشتههای وی آمده، اندک و غالبا پراکنده و مشتت و گاه متناقض است. در این پژوهش تاریخی کوشش شده است تا با تکیه بر منابع مستند و نسخ خطی موجود از آثار علی بن طیفور بسطامی به شیوة توصیفی به معرفی احوال و آثار وی پرداخته شود و اقوال منابع دیگر در این زمینه مورد نقد و بررسی قرار گیرد. دستاورد پژوهش شناخت بهتر و جامعتر احوال و آثار علی بن طیفور است که این شناخت از طریق دسترسی و کاوش در نسخ خطی آثار او و نقد و بررسی اقوال پیشینیان میسر شده است.
خلاصه ماشینی:
"٣. آثار علی بن طیفور بسطامی شمار آثار علی بن طیفور بر اساس آنچه که در فهرست های نسخ خطی و منابع تاریخی و ادبی آمده سیزده عنوان است که از میان آنها سه اثر او ـ انوار التحقیق ، حدایق السلاطین فی کلام الخواقین و منهاج النجاح فی ترجمه مفتاح الفلاح ـ چاپ و منتشر شده است .
حدایق السلاطین فی کلام الخواقین تذکره ای تاریخی ـ ادبی است در یک مقدمه ، یک باب ، سه حدیقه و فصلی در خاتمه : مقدمه در حمد باری تعالی، نعت نبی مکرم (ص ) و ثنای علی بن ابی طالب (ع ) و نام اثر و معرفی منابع مورد استفادة مؤلف ؛ باب در بیان احتیاج به وجود با جود سلاطین نامدار و خواقین کامگار؛ حدیقۀ اول در یادکرد پادشاهان پیش از اسلام از پیشدادیان تا ساسانیان ؛ حدیقۀ دوم در معرفی پادشاهان دورة اسلامی از آل زیار تا قطبشاهیان ؛ حدیقۀ سوم در بیان احوال وزیران و بزرگان دربار از اسمعیل بن عباد تا رضا قلی بیگ ملقب به نیکنام خان ؛ فصل در بیان احتیاج سلاطین نامدار به وجود وزرای صایب تدبیر عدالت شعار.
٤. نتیجه از نقد و بررسی منابع احوال و آثار منتشر شدة علی بن طیفور بسطامی و تحقیق در نسخ خطی موجود نوشته های وی که در دسترس نگارنده بوده چنین میتوان نتیجه گرفت : علی بن طیفور بسطامی یکی از مولفان ، مترجمان و چهره های شاخص فرهنگ ایرانی ـ اسلامی سدة یازدهم هجری است که در ربع نخست این سده در بسطام به دنیا آمده در سالهای پایانی این قرن چشم از جهان فرو بسته است ."