چکیده:
مقالــه حاضــر بــه منظــور بررســی جامعــه شــناختی پوشــاک در دورة زندیــه انجــام شــده اســت . هـدف ایـن مقالـه بررسـی نـوع پوشـاک در بـین طبقـات اجتمـاعی و مـردان و زنـان دورة زندیـه اسـت . پوشـاک زنـان و مـردان دورة زندیـه بـه تفکیـک و براسـاس نظریـه قشـربندی کـارکردی «دیــویس » و «مــور» تحلیــل شــده اســت . روش تحقیــق در ایــن مقالــه کتابخانــه ای و بــا اســتفاده از منــابع و اســناد تــاریخی بــوده اســت . بررســیهــا نشــان مــیدهــد کــه در دورة زندیــه ایرانیــان بــه لبــاس و پوشــاک اهمیــت فــراوان مــیدادنــد و طبقــات اجتمــاعی دورة زندیــه بــر لبــاس و پوشاک تـاثیر بسـزایی داشـته اسـت ؛ بـدین معنـی کـه لبـاس و پوشـاک طبقـات بـالا و دربـاری بـا طبقــات متوســط و پــایین جامعــه متفــاوت و از آن هــا برجســته تــر بــوده اســت . در مجمــوع در دورة زندیـه ، طبقـات اجتمـاعی از نظـر شـکل ، رنـگ و مـدل لبـاس بـا یکـدیگر متفـاوت بودنـد که این امـر خـود بـه عنـوان نشـانه ای از تـاثیرات طبقـه اجتمـاعی بـر پوشـاک دورة زندیـه اسـت .
خلاصه ماشینی:
بررســیهــا نشــان مــیدهــد کــه در دورة زندیــه ایرانیــان بــه لبــاس و پوشــاک اهمیــت فــراوان مــیدادنــد و طبقــات اجتمــاعی دورة زندیــه بــر لبــاس و پوشاک تـأثیر بسـزایی داشـته اسـت ؛ بـدین معنـی کـه لبـاس و پوشـاک طبقـات بـالا و دربـاری بـا طبقــات متوســط و پــایین جامعــه متفــاوت و از آن هــا برجســته تــر بــوده اســت .
ایـن امـر پـیبـردن بـه عناصـر پوشـاک مـردم عـادی را دشـوار مـیکنـد؛ چـون سرچشـمه آگــاهیهــای مــا از پوشــاک و آرایــش مــردم در دوره زندیــه ، برگرفتــه از گــزارش بیگانگــان اســت و چــون اینــان بــیش تــر بــا مــردم ثروتمنــد رفــت و آمــد داشــته انــد، مخصوصـا آن جـا کـه سـخن از پوشـاک بـانوان اسـت ، از بهتـرین پوشـاک زنـان گـزارش داده انـد (غیبـی، ١٣٨٥: ٤٧٩).
در بررسـی پوشاک دورة زندیـه ، بـه ایـن نتیجـه مـیرسـیم کـه اسـاس پوشـاک دوره هـای گذشـته در ایــن دوره بــه جــا مانــده اســت و حتــی مــا مــیتــوانیم اشــتراکات آن را بــا گذشــته دور، دوران باســتان یعنــی دوره ساســانیان ، اوایــل اســلام ، ســده هشــتم هجــری و نیــز دوره افشاریه بیابیم .
تفســیر لوشــر از رنــگ کفــش درباریــان ایــن دوره بــه قــرار زیــر اســت : از نظــر روان شناسی دلیل اسـتفادة درباریـان از کفـش سـبز ایـن بـود کـه بـرای بـه کرسـی نشـاندن عقیـــده خـــویش در جامعـــه تمایـــل داشـــتند و خـــود را نماینـــدة اصـــول اساســـی و تغییـــرناپـــذیر معرفـــی نماینـــد؛ در نتیجـــه بـــرای خـــود مقـــام بلنـــدی را قائــل اســـت و مــیخواهــد کــه بــه دیگــران پنــد و انــدرزهای اخلاقــی دهــد و آن هــا را موعظــه نمایــد (لوشــر، ١٣٧٨: ٨و٨٥).
عبا یا ردا (طبقات بالا و پایین ) عبــا از جملــه پوشــش هــای بــود کــه بیشــتر در دورة زندیــه رواج داشــت و بــه طــور کلی بالاپوشی بـود، چـون خرقـه و جبـه کـه بـر روی قبـا پوشـیده مـیشـد (فسـایی، ١٣٦٧: ٢/٢١٨).