چکیده:
چکیدهدر سال 1323ق. در کرمان حوادثی روی داد که منجر به کشته شدن عدهای از اهالی کرمان شد. چوب خوردن حاج میرزا محمد رضا تاثیرگذارترین حادثه از این وقایع بود و متاثر از آن دو تن از حکام کرمان برکنار شدند. با رسیدن اخبار به تهران، علما، انجمنها و آزادیخواهان از این حوادث برای پیشبرد اهداف آزادیخواهانهی خویش استفاده بسیار بردند و طی مهاجرت پناهندگان به حرم عبدالعظیم حوادث کرمان در خواستههای علما از حکومت متبلور شد. علیرغم تاثیر این وقایع در انقلاب مشروطه، یافتههای پژوهش حاکی از آن است که وقایع کرمان ناشی از مشروطهخواهی کرمانیان نیست بلکه ناشی از رقابت شدیدی بود که در میان خاندانهای حکومتگر کرمان درگرفته بود و نقش اصلی را در پدید آمدن این وقایع داشت. در مجموع 7 نفر از خاندانهای ابراهیمی، وکیلالملکی و فرمانفرما، 65 سال از 115 سال تاریخ کرمان، از آغاز قاجاران تا مشروطیت را در کرمان حکومت کردند. از نظر تعداد، این حکام تنها 19 درصد از کل حکام را در این دوره تشکیل میدادند اما بیش از 57 درصد این دوره را حکومت کردند. از جمله عوامل موثر دیگر در پدید آمدن این وقایع شرکت فعالانه اقشار بافنده بود که 78 درصد جمعیت کرمان را تشکیل میدادند و به شرایط نامناسب زیستی و معیشتی خود واکنش نشان دادند.
خلاصه ماشینی:
com یافتـه هـای پـژوهش حـاکی از آن اسـت کـه وقـایع کرمـان بـه دلیـل مشروطه خواهی کرمانیان نبود، بلکه ناشی از رقابت شدیدی بـود کـه میان خاندان های حکومتگر کرمان درگرفته بود و نقش اصـلی را در پدید آمدن این وقایع داشت .
آنچـه کـه نویسـندگان را بـر آن داشته است تا کرمان را در این مرحله پیشگام معرفی کنند، حوادث و وقـایعی اسـت کـه در سال ١٣٢٣ق / ١٩٠٥م در کرمان روی داده است و مشروطه خواهان در تهران آن را برجسـته کردند و دست آویزی برای مبارزه با حکومت قرار دادند و این وقایع تأثیر خود را در وقوع مشـروطیت نشــان داد.
بـه دنبـال آن و در یـک دوره ٨٧ ساله ، از روی کار آمدن قاجاریان تـا ظهـور سـومین خانـدان حکومـت گـر کرمـان در سـال ١٢٩٦ق / ١٨٧٩م ، ٢٣ نفر در کرمان حکومت کردند کـه دو نفـر از آن هـا- فضـلعلی خـان و آقاخان محلاتی - دو دوره حکومت داشتند.
در جایی خودش گفته بود مالک یک هشتم کشور ایران است (قاسـمی ، بی تا: ٥٦-٥٧؛ ورهرام ، ١٣٨٥: ٢٢٢) ازآنجاکه جغرافیای کرمان برای کار کشاورزی محدودیت ایجـاد کـرده بـود و فعـالان عرصۀ کشاورزی هم افراد خاندان حـاکم بودنـد، صـنایع ، بـه ویـژه صـنعت شـال بـافی ، و در اواخر دورة قاجار صنعت فرش بافی رو به ترقی گذاشـت .
ورود میرزامحمدرضا روحانی کرمـانی بـه ایـن وقـایع اگرچـه ظاهرا ورودی مذهبی است ، در چارچوب رقابت خانـدان هـای حکـومتگر کرمـان صـورت گرفت و چوب خوردن او اثرگذارترین حادثه از این وقایع بـود.