چکیده:
خلیج فارس با قدمتی دیرینه همیشه یکی از مناطق پر تردد در طول تاریخ ایران زمین بوده است. این منطقه از دیرباز مورد توجه همهی حکمرانان کرانهی شمالی و جنوبی این خلیج و حتی استعمارگران بوده است. به همین دلیل خلیج فارس یکی از مناطقی بوده که همیشه مورد توجه مورخان و سیاحان بوده است و تحقیقات زیادی در بازشناسی تاریخ این خلیج و وقایع روی داده در آن انجام گرفته است. از میان نویسندگان ایرانی که تاریخ خلیج فارس را مورد بررسی قرار دادهاند، اثر احمد فرامرزی با نام «کریم خان زند و خلیج فارس» از جایگاه ویژهای برخوردار است. این اثر با بهرهگیری از منابع موثق و دست اول، دورهی اقتدار دولت زندیه در خلیج فارس را بازگو کرده و همچنین به قدرت شیوخ عرب پیش از تسلط استعمارگران و اواخر زندیه تا استقرار سلطنت پهلوی بر این دریا پرداخته است. پرداختن به قدرت کعبیها در این دریا و فتح بصره توسط زندیه از نقاط قوت این اثر میباشد. به طور کلی این اثر در بازشناسی تاریخ خلیج فارس در دورهی زندیه دارای اهمیت فراوانی است. بنابراین هدف از این مقاله بررسی ویژگیها و اهمیت کتاب «کریمخان زند و خلیجفارس» نوشته احمد فرامرزی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"از جمله این منابع عبارتند از: - تاریخ خلیج فارس: ویلسون، ترجمه محمد سعیدی - تاریخ ایران: جلد دوم، سایکس، ترجمه فخر داعی - استعمار در خلیج فارس: صلاح عقاد - اللباب فی تهذیب الانسان: جلد سوم، ابن اثیر - الکامل فی تاریخ: ابن اثیر - تاریخ پانصد ساله خوزستان: احمد کسروی - معجم قبائل العرب: عمر بن رضا بن محمد راغب بن عبد الغنی کحالة الدمشق (المتوفی: 1408هـ) - دایرةالمعارف اسلامی - تاریخ بصره: احمد فرامرزی - تاریخ جغرافیایی خوزستان: امام شوشتری - سفرنامه خوزستان: حاج غفار نجم الملک - صورةالارض: ابن حوقل - المسالک و الممالک: اصطخری - معجم البلدان: یاقوت حموی - سفرنامه: ابن بطوطه - تاریخچه بنی کعب: از مؤلفی گمنام از قبیله بنی کعب - جهانگشای نادری: میرزا مهدی خان استرآبادی - تذکره شوشتر: عبداللهبننورالدین جزایری - تاریخ مشعشعیان: احمد کسروی - تاریخ گیتی گشا: میرزا صادق نامی - جزیره کیش - فارسنامه ناصری: میرزا حسن فسایی - تاریخ وصاف: شرفالدین عبدالله شیرازی - روزنامه میرزا محمد کلانتر شیراز: تصحیح عباس اقبال - تاریخ عمان: احمد فرامرزی - بحرین و خلیج فارس: عباس اقبال آشتیانی - تاریخ ایران: سر جان ملکم - بین الاحتلالین: عباس عزاوی - تحفةالعالم: میرعبدالطیف شوشتری - تاریخ بصره: علی ظریف بغدادی - تاریخ بصره: نبهانی - جزه راجع به بحرین و خلیج فارس: عباس اقبال - التحفةالنبهانیة- جلد بصره: نبهانی - سیاحت نامه منشی بغدادی - المعاهد الخیریة للادارات المحلیة رقم 12 لسنة 1961: نظام - تاریخ سلاجقه کرمان: محمد بن ابراهیم یزدی - مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب توضیح سیاست صفویان و افشاریه در خلیج فارس که در تحقیقات جدید آثار بسیاری به صورت کتاب و مقاله چاپ رسیده است.
توضیح سیاست دول استعمارگر؛ انگلستان، هلند و فرانسه در خلیج فارس از صفویه 1 تا عهد کریمخان زند: چنانچه مهدوی اشاره دارد حجم بازرگانی انگلیسیها در زمان کریم خان در ایران بسیار کم بود و آنها قصد داشتند که دامنه فعالیت خود را افزایش دهند و کریم خان به این بهانه که من پادشاه ایران نیستم و به نزد شاه اسماعیل سوم بروید، حدود پنج ماه آنها را بلاتکلیف گذاشت و "سیاستهای صفویان در خلیجفارس"، جهانبخش ثواقب، همایش بینالمللی خلیجفارس در گستره تاریخ، جلد اول، اصفهان، دانشگاه اصفهان، صص 94 -59، 1384."