چکیده:
با توجه به اینکه یکی از مشکلات مهم عصر ما بحران هویت اجتماعی و فقدان معنویت است ، امروزه تربیت اجتماعی به عنوان یکی از ساحت های تربیت مورد توجه جدی اندیشمندان علوم تربیتی قرار گرفته است . تربیت یافتگی اجتماعی انسان سبب غلبه فرد بر خودمحوری در زمینه های معرفتی، ارتباطی و عاطفی میشود. یعنی انسان ها حال و وضع ، شناخت ، اطلاعات ، علایق و رفتار خود را ملاک و معیار قضاوت قرار نمیدهند بلکه سعادت خود را در سعادت دیگران جستجو میکنند و همین امر سبب بسط و گسترش سعادت اجتماعی میشود. با توجه به اهمیت مسئله تربیت اجتماعی این نوشتار به بررسی روش های تربیت اجتماعی در دو اثر مهم تربیتی ملامحسن فیض کاشانی(ره ) یعنی «محجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، الحقایق فی محاسن الاخلاق و منهاج النجاة» میپردازد. این تحقیق بعد از بیان مفهوم شناسی تربیت اجتماعی به اختصار به بررسی و واکاوی روش های تربیت اجتماعی مانند مهرورزی، اعتدال ، امر به معروف و نهی از منکر، موعظه ، تغافل ، مداراة و...در آثار فیض میپردازد. این پژوهش از نظر موضوع توصیفی و به لحاظ روش تفسیری و از جهت محل گردآوری کتابخانه ای است .
خلاصه ماشینی:
واژگان کلیدی : فیض کاشانی، تربیت ، تربیت اجتماعی، روش های تربیت اجتماعی ١-عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی مقدمه در مورد اجتماعی بودن انسان دو دیدگاه مهم وجود دارد: بعضی منشأ جامعه پذیری و اجتماعی بودن انسان را ذاتی [و اقتضای طبیعی او] میدانند (کاپلستون ، ١٩٨٠: ٤٠١) و برخی بر این باورند که رفع نیازهای روانی و ضرورت های زیستی او را به سوی زندگی اجتماعی کشانده است (طباطبایی، بیتا، ج ١٢١:٢) براساس هر دو دیدگاه انسان بدون ارتباط با سایر افراد اجتماع نمیتواند به کمال مطلوب نایل گردد زیرا رفع نیازهای جسمی بدون کمک گرفتن از دیگران دشوار و ظهور فضایل و اخلاق پسندیده بدون حضور در اجتماع امکان پذیر نیست .
فیض (ره ) در کتاب «آداب الصحبۀ و المعاشرة» باب دوم : تحت عنوان «فی حقوق الأخوة و الصحبۀ» هشت حق برادران دینی را بر یکدیگر ذکر میکند که تعدادی از آنها به صورت خاص از مصداق های این روش تربیتی است مانند: ١ـ برآوردن حاجت برادر دینی قبل از سؤال : فیض (ره ) میگوید: الحق الثانی: فی الاعانۀ بالنفس فی قضاء الحاجات والقیام بها قبل السؤال و تقدیمها علی الحاجات الخاصه فأدناها القیام بالحاجۀ عندالسؤال ...
برای اینکه این روش تربیتی به دخالت های نابجا و خودسرانه در امور زندگی مردم نینجامد و خود به یک ناهنجاری اجتماعی تبدیل نگردد، فیض (ره ) برای آن شرایط ، مراحل و ارکانی را بیان کرده است .
پیشنهادات این تحقیق به بیان روش ها و مبانی عملی تربیت اجتماعی از منظر فیض کاشانی(ره ) پرداخته است .