چکیده:
هر متن ادبی، برآمده از ساختار متن قبلی و برآیند تعامل و وابستگی در دو ساحت ساختاری و معنایی و معرقی از نقل قول ها به شمار میرود، نهج البلاغه به اعتبار یک متن ، حـاوی بینـامتنی قرآنـی، احادیـث نبوی و اشعار عرب است . ازآنجاکه بینامتنی به سه گونه اجترار، امتصاص و حوار تقسیم میشود، برای پاسخ به این پرسش که بینامتنی احادیث نبوی در نهج البلاغه از کدام نوع است ، در ایـن مقالـه ابتـدا کلام رسول خداص و یادکردهای سیرة او از نهج البلاغه استخراج شده و نوع بینامتنی آن ها مشـخص شده است و سپس کارکردهای احادیث رسول خداص مورد بررسی قرار گرفته است . آنجا که حضرت همگان را با بیان «واستنوا بسنته فانها اهدی السنن » به پیروی از سنت رسول خداص دعوت میکننـد، کارکرد ترویجی ظهور میکند؛ و زمانی که فرمان پیامبر ص در جمله «غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود» را تابع اوضاع ویژة دوران پیامبرص معرفی میکند، ما را به اسباب الحدیث برای فهم احادیـث توجـه میدهد؛ و آنگاه که برای فهم فتنه در آیه اول سورة عنکبوت به کلام پیامبرص اسناد میکند، مـا را بـه کارکرد تفسیری رهنمون میکند و رجم زانی توسط رسول خداص و سپس نماز خواندن بر جسـد او را پایه احتجاج خود در برابر خوارج قرار میدهد تا کار کرد احتجاجی روایت را نشان دهد. بـدین ترتیـب نگارنده نشان داده است آوردن سخن و سیرة رسول خداص در نهـج البلاغـه ، کارکردهـایترویجـی، فقه الحدیثی، تفسیری، جدلی و استدلالی و اقناعی دارد.
خلاصه ماشینی:
آنجا که حضرت همگان را با بیان «واستنوا بسنته فإنها أهدی السنن » به پیروی از سنت رسول خداص دعوت میکننـد، کارکرد ترویجی ظهور میکند؛ و زمانی که فرمان پیامبر ص در جملۀ «غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود» را تابع اوضاع ویژة دوران پیامبرص معرفی میکند، ما را به اسباب الحدیث برای فهم احادیـث توجـه میدهد؛ و آنگاه که برای فهم فتنه در آیۀ اول سورة عنکبوت به کلام پیامبرص اسناد میکند، مـا را بـه کارکرد تفسیری رهنمون میکند و رجم زانی توسط رسول خداص و سپس نماز خواندن بر جسـد او را پایۀ احتجاج خود در برابر خوارج قرار میدهد تا کار کرد احتجاجی روایت را نشان دهد.
صبحی صالح پـاره ای از عبارت های حضرت علیع در نهج البلاغه را که در دیگـر منـابع حـدیثی بـه رسـول خداص نسبت داده شده است ، در زمرة احادیث نبوی آورده ، هرچند امیرالمـؤمنین ع به نبوی بودن این احادیث اشاره ای ندارد(صبحی صالح ، بـیتـا، ص ٨٠٣) ولـی معیـار نگارنــدة ایــن مقالــه در شــمارش احادیــث نبــوی در نهــج البلاغــه شــهادت خــود امیرالمؤمنین ع بر نبوی بودن آن ها یا وجود قرائنی در خود متن نهج البلاغه است .
(صـدوق ، ١٣٩٨ق ، ص ١٥٣/ مسعودی، ١٣٨٧ش ، ص ١٢٧/ سلیمانی، ١٣٨٣ش ، دفتر اول ، ص ٦٥ و ٦٨) گاهی امام ع با آوردن کلام رسول خداص برای فهم صحیح کلام رسول خـداص ما را به جهت صدور حدیث توجه میدهد و در پاسخ به این پرسش کـه چـرا رسـول خدا فرموده اند: «غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود»(موهای سفید خود را تغییـر دهیـد و خود را شبیه یهود نسازید.