چکیده:
تاجیکان بخصوص خجندیان نسبت به آل خجند اصفهان محبت خاصی دارند . علت این دلبستگی شانید به خاطر آن باشد که تاجیکان در خاندان خنجدیان تاریخ خود را دیده اند . این امری طبیعی است و اما باطن قضیه نیست . علت اصلی و ریشه های این گونه دلبستگی هیچ ربطی به احساس محل گرایی ندارد بلکه در ارج گذاشتن فضل و دانش و معرتف است . یکی از ویژگیهای تفکر ملی تاجیکان و ع مومآ ایرانیان در معرفت پرستی آنان است . پوشیده نیست که روسا و صدور آل خجندیان اصفهان با سیاست معرفت پروری و دانش دوستی خود معروف بودند و در واقع تاریخ کمترین خاندانهای حاکم را دیده است که با گذشت قرنها عزت و احترام مردم و بخصوص اهل فرهنگ و ادب را نسبت به خود مجددآ کسب کرده باشند .
خلاصه ماشینی:
"سال 1992 میلادی پروفسور اسد الله یف رساله کوچکی را در چهارده صفحه تحت عنوان«آل خجند،صدر خجندی»تدوین کرد2که در کنار تحقیقات قبلی مؤلف در معرفی جایگاه آل خجند و برخی از افراد این خاندان تا زمان انتشار کتاب خانم دکتر ریحانه خاتون3در دایره علمی تاجیکستان از مهمترین تحقیقات در زمینهی تاریخ آل خجند محسوب میشد و همین طور پروفسور سعد الله در جمهوری تاجیکستان محقق اصلی تاریخ آل خجندیان اصفهان به شمار میآید.
محقق شناخته تاجیک پروفسور عبد الله جان میر بابایف در مقاله خویش تحت عنوان«نور خجند»اشاره ای کوتاه بر جایگاه آل خجندیان در تاریخ و فرهنگ اصفهان کرده است و ضمن بر رسی نام چند نفر از فضلا و ادبا این خاندان را ذکر کرده است.
بدون شک پروفسور سعد الله عبد الله یف از منابع و ماخذ مربوط به تاریخ آل خجندیان به خوبی آگاهی داشته است و برای تایید و تصدیق نظرش بر مقاله«آل خجند»که در جلد اول«دایره المعارف بزرگ اسلامی»نشر شده است،ارجاع داده و از جمله نوشته است: «در دایره المعارف بزرگ اسلامی»باز از 13 نفر نمایندگان این خاندان شریف خجندی اطلاع داده شده است که،هر یکی در صفحات تاریخی تمدن و علم و فرهنگ ایرانی با تبحر کامل خویش در علوم مختلف زمان خود و تالیفات معدد با خط زیرین ثبت شدهاند» از مهمترین ویژگیهای تألیفات و پژوهشگران تاجیکستان در زمینه تحقیق و بر رسی تاریخ آل خجندیان عدم دسترسی محققان تاجیک به منابع و ماخذ مربوط به تاریخ آل خجندیان و محدود بود زمینه منابع شناسی آنان است."