چکیده:
تزکیه یکی از مفاهیمی است که در ادبیات تربیتی ما بسیار به کار می رود . اغلب این مفهوم با جمله مشهور " تزکیه مقدم بر تعلیم است " همراه می شود . در این مقاله این جمله مشهور به چالش گرفته می شود و با بررسی آیات و تفاسیر مربوط و همچنین از منظر بحث سبق و لحوق فلسفی ، این تقدم و تاخر ، رد میشود و در پایان تعریفی دیگر از دو منظر از مفهوم تزکیه ارائه شده که در راستای اندیشه تلفیق " تعلیم " و " تربیت " است .
خلاصه ماشینی:
"105-127 مقدمه در سالهای اخیر،عموما بعد از انقلاب در بسیاری از متون تربیتی جملهء معروف «تزکیه بر تعلیم مقدم است»فراوان دیده میشود؛به نظر میرسد این جمله به سبب استنادات خاصش به برخی آیات و روایات و ادبیات اخلاقی و عرفانی به یک شعار اصولی یا بهتر بگوییم به عنوان یکی اصل محوری نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور ما تلقی شده است.
4. وجود برخی منابع تفسیری که در ذیل آیات فوق،چنین استنباط کردهاند که به سبب همین تقدم تزکیه بر تعلیم در آیات موردنظر،تزکیه بر تعلیم تقدم دارد و حتی در یکی از تفاسیر معروف تزکیه به ترتیب معنی شده است و در نهایت تربیت را بر تعلیم مقدم دانستهاند.
حال با مراجعه به تفاسیر برخی از این آیات مفهوم تزکیه را دقیقتر بررسی می کنیم علامه طباطبایی در تفسیر آیهء 2 سوره جمعه مینویسد کلمه«تزکیه»مصدر یزکیهم است و مصدر باب تفعیل و ثلاثی مجرد آن«زکاه»است که معنی آن نمو صالح است نموی که ملازم خیر و برکت باشد،پس تزکیه به معنای آن است که مردم را به نموی صالح رشد دهد،اخلاق فاضله و اعمال صالحه را عادتشان کند تا در نتیجه در انسانیت خود به کمال برسند..
اگر تزکیه به معنای تربیت اجتماعی و عاطفی در نظر گرفته شود،همان طور که در تفسیر نمونه اینگونه آمده است،باز هم بدون حضور علم و معرفت،این تربیت محقق نمیشود و از سوی دیگر این تقدم رتبی با توجه به ماهیتش حاصلی برای طرفداران آن ندارد."