چکیده:
این پژوهش به بررسی توزیع فضایی فعالیت های صنعتی و عوامل مـوثر در شـکل گیـری چنین توزیعی می پردازد. به منظور اندازهگیـری توزیـع فضـایی صـنعت ، از شـاخص تمرکـز فضایی الیسون و گلیسر (EG) استفاده شده و این شاخص برحسب متغیر ارزش افزوده بـرای ٣٠ استان کشور و برای دوره ١٣٩٢- ١٣٨٥ محاسبه شده است . همچنـین بـرای بـرآورد اثـر عوامل موثر بر میزان تمرکز فضایی فوق از مدل پانل دیتای فضایی استفاده شده است . نتایج محاسبات این مطالعه نشان می دهد که توزیع فعالیت های صـنعتی در بـین اسـتانهـای ایـران، شدیدا نابرابر است . بطوریکه استانهای آذربایجان شرقی ، مرکزی ، قزوین و تهران با مقـادیر شاخص ٠/٠٣، ٠/٠٤، ٠/٠٥ و ٠/٠٦ به ترتیب صنعتی ترین و استانهای بوشـهر، هرمزگـان و ایلام نیز به ترتیب با مقـادیر ٠/٦٨، ٠/٢٨ و ٠/٢٦ کمتـرین صـنعت را در خـود دارنـد. نتـایج حاصل از برآورد مدل نیز نشان می دهـد کـه وابسـتگی فضـایی بـین اسـتانهـا، معـادل ٠/٣١ است . بازدهی فزاینده نسبت به مقیاس و هزینه های حمل و نقل ، هر یک بـا ضـرایب ٠/٠٧ و ٠/٠٠١ بر روی توزیع فضایی صنعت موثر هستند.
خلاصه ماشینی:
مقدمه در مفاهیم اقتصادی چندین مؤلفه برای تعیین تمرکز فضایی صـنعت وجـود دارد کـه در بخش های بعدی این پـژوهش ، از آنهـا بـرای تعیـین تمرکـز فـوق در اقتصـاد ایـران اسـتفاده خواهد شد: تفاوت ارزشافزوده وزندهی نشده در بین واحدهای فضـایی.
برای بررسی ارتباط مذکور و تحلیل اثرات هر یـک از پارامترهـای فـوق بـر روی نحـوه توزیع فضایی فعالیت های صنعتی در یک اقتصاد، ابتدا فرض مـی شـود کـه شـرایط f١ 2 (توزیع یکسان کارگران در بین مناطق ) برقرار است .
سهم بالای تولیدات صنعتی در تقاضای کل () و درجه پائین کشش پذیری جانشـینی کالاهـای صـنعتی () و هزینـه هـای حمل و نقل پائین تر () موجب می شود تا در رابطه زیر، بـا فـرض اینکـه f١ اسـت ، رابطه A نسبت به fفزاینده باشد: ( به تصویر صفحه مراجعه شود)2 به عبارت دیگر، اگر در رابطه فوق میزان پارامترهای سه گانـه اقتصـادی بگونـه ای باشـند که در آن، A ١ باشد، در اینصورت تمرکز فضایی فعالیت های صنعتی در چنـد منطقـه B مرکزی عمده در بلندمدت، به عنوان تعـادل پایـدار در یـک اقتصـاد خواهـد بـود.
نتایج برآورد ضرایب مدل پانل دیتای فضایی (٦-٤) با استفاده از روش اثرات تصادفی ( به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : محاسبات تحقیق وجود این وابستگی فضایی قوی در بین استانها موجب می شود تا تأثیرگذاری هر یـک از عوامل مؤثر در میزان تمرکز فضایی صنعت ، دارای اثرات غیرمستقیم بر روی نحوه توزیع فضایی فعالیت های صنعت در استانهای دیگر نیز باشد.
Analysis on regional especializing patterns and spatial concentration of industries in Iran.
Economics of Agglomeration: Cities, Industrial Location and Regional Growth.