چکیده:
سرمایه اجتماعی عبارت است از پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه، به عنوان منبع با ارزش، که موجب تحقق اهداف اعضاء میشود. چشم انداز نظری پژوهش حاضر در بخش متغیر مستقل (سرمایه اجتماعی) بر اساس نظریات کلمن، پوتنام، فوکویاما و بوردیو در مورد عناصر و شاخصهای اصلی موثر در ساخت مفهوم سرمایه اجتماعی به صورت ترکیبی شکل گرفته است. نظریات عمیق و گسترده کلمن درباره اعتماد و مشارکت به عنوان دو عنصر اصلی مفهوم سرمایه اجتماعی، رهیافتی بود تا این دو عنصر به عنوان شاخصهای اصلی بعد ساختاری در مفهوم سرمایه اجتماعی انتخاب شوند. تاکید پوتنام درباره احساس تعلق و تعاملات اجتماعی به عنوان دو عنصر دیگر در مفهوم سرمایه اجتماعی سبب گردید تا بتوان این دو را به عنوان دو شاخص بعد ارتباطی در مفهوم سرمایه اجتماعی انتخاب نمود. در این تحقیق منظور از سرمایه اجتماعی یک شاخص ترکیبی است که شامل اعتماد، مشارکت، تعلق و همکاری و تعاملات اجتماعی دانشآموزان به نهادها و گروههای اجتماعی است. به منظور سنجش سرمایه اجتماعی، برای آن، دو بعد ساختاری و ارتباطی در نظر گرفته شد و با توجه به مقدار R2 محاسبه شده این دو بعد توانستهاند به میزان 89% سرمایه اجتماعی را تبیین کنند. از مجموع نمرات چهار شاخص، میزان سرمایه اجتماعی دانشآموزان بدست آمد. برای ساخت و اندازهگیری این تحقیق از آزمون LSD، اسپیرمن و مقایسه میانگین دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده گردید. پس از سنجش فرضیهها با استفاده از آزمون اسپیرمن به این نتیجه رسیدیم که: 1) سرمایه اجتماعی در بین رشتههای عمومی و انسانی بیش از سایر رشتههای تحصیلی میباشد.2) دانشآموزانی که سطح تحصیلات والدین آنان بیسواد تا راهنمایی است، از بیشترین میزان سرمایه اجتماعی برخوردارند.3) میزان برخورداری از سرمایه اجتماعی در بین دانشآموزانی که مادرانشان خانهدار هستند به مراتب کمتر از آنانی است که مادرانشان در بخش صنعت و خدمات شاغل میباشند.4) میزان برخورداری از سرمایه اجتماعی در بین دانشآموزان بومی به مراتب کمتر از مهاجرین است.5) میزان برخورداری از سرمایه اجتماعی در بین دانشآموزان طبقه پایین اجتماعی بیشتر از دانشآموزان طبقه بالای اجتماع میباشد.
خلاصه ماشینی:
Social capital Isham etal Social trust Social participation Social commitment Social interactions هدف اصلی این پژوهش، سنجش میزان سرمایه اجتماعی دانشآموزان با چهار طیف اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، تعاملات اجتماعی، همکاری و حس تعلق میباشد و اهداف فرعی تحقیق عبارتند از: ـ تعیین نوع رابطه میان سطح تحصیلات و اشتغال والدین با میزان برخورداری دانشآموزان از سرمایه اجتماعی بطور جداگانه ـ تعیین نوع رابطه میان رشته تحصیلی دانشآموزان با میزان برخورداری آنان از سرمایه اجتماعی ـ تعیین نوع رابطه میان مهاجرت دانشآموزان با میزان سرمایه اجتماعی ـ تعیین نوع رابطه میان طبقه اجتماعی دانشآموزان با میزان سرمایه اجتماعی آنان از آنجایی که ضرورت ایجاد سرمایه اجتماعی در بین دانشآموزان به عنوان آیندهسازان جامعه، کاملا احساس میگردد و نیز فقدان پیشینه مطالعاتی و تحقیقاتی در رابطه با موضوع مورد بررسی، در مجموعه آموزش و پرورش ناحیه 2 شهرستان اهواز به وضوح مشاهده گردید، از اینرو بر آن شدیم تا دبیرستانهای پسرانه ناحیه مذکور را به عنوان جامعه آماری مورد گزینش قرار دهیم.
در این مقاله تئوری سرمایه اجتماعی به عنوان یک رویکرد جامعهشناختی مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است تا میزان سرمایه اجتماعی دانشآموزان دبیرستانی را با توجه به چهار طیف اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، تعاملات اجتماعی و حس همکاری و تعلق اجتماعی را در دو بعد ارتباطی و ساختاری مورد سنجش قرار گیرد و به این سئوال پاسخ داده شود که آیا تفاوت معنیداری بین رشته تحصیلی دانشآموزان، تحصیلات پدر و مادر، شاغل یا غیر شاغل بودن مادر، مهاجر یا بومی بودن و نوع طبقه اجتماعی دانشآموزان و میزان برخورداری آنان از سرمایه اجتماعی وجود دارد؟ اهمیت و ضرورت تحقیق دانشآموزان مهمترین سرمایههای انسانی و آیندهسازان جامعه هستند.