چکیده:
امروزه نظام های زراعی در معرض بهره برداری خارج از توان طبیعی خود قرار دارند که ریشه آن را میتوان در بهره برداری نادرست و مدیریت ناصحیح جستجو نمود. بهره برداری پایدار از منابع تولید نظام های زراعی نیاز به الگوها و مدل هایی دارد تا ضمن رعایت دستورالعمل های این مدل ها، بهره برداری پایدار را مدنظر قرار دهد. در این مطالعه با بهره گیری از فن پیمایش و روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای ٢٠٠ نفر از بهره برداران منطقه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که تعدادی شاخص پایداری انتخاب شدند. ابتدا روایی پرسشنامه از سوی استادان و کارشناسان مربوط تایید شد و یک مطالعه راهنما با انتخاب ٣٠ نفر از بهره برداران ، خارج از محدوده تحقیق ، برای بررسی پایای ابزار سنجش انجام گرفت . ضریب آلفای به دست آمده برای مقیاس های سنجش بین ٠/٨٠ تا ٠/٩٥ تعیین شد. به منظور تحلیل نتایج از نرم افزار SPSS بهره گرفته شد. شاخص پایداری بعد از رفع اختلاف مقیاس شاخص ها، از طریق تحلیل مولفه های اصلی محاسبه گردید. یافته های پژوهش نشان داد که نواحی ١ و ٤ وضعیت بهتری از نظر پایداری داشته و ناحیه ٦ ناپایدار میباشد. همچنین نتایج حاکی از آن است که متغیرهای سن ، مشارکت در اجرای طرح های پایداری، آموزش و نگرش پایداری مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر شاخص پایداری است . بنابراین توصیه میگردد تا زمینه حضور بهره برداران در فعالیت های مرتبط با پایداری فراهم گردد و همچنین برنامه های آموزشی ارائه شده حتما دستیابی به مقوله پایداری را در اولویت قرار دهند و بر آن متمرکز گردند.
خلاصه ماشینی:
* نویسنده ی مسئول مقاله ، پیشگفتار نگرانی در مورد اثرات منفی زیست محیطی کشاورزی و تخریب منابع تولید نظام های زراعی رهیافت های جدیدی را در کشاورزی به وجود میآورد که همه این رهیافت های جدید در کشاورزی زیر چتری تحت عنوان کشاورزی پایدار هستند که تعاریف زیادی از این مفهوم شده است و رایج ترین آنها عبارتند از کشاورزی پایدار آن نوع کشاورزی است که با مدیریت تولید، بهره وری را افزایش داده در حالی که تعادل اکولوژیکی کشاورزی، پایدار میماند(ماهش ، ٢٠٠٠).
(Yansui,2010) نتایج حاصله از پژوهشی با عنوان اندازه گیری، تحلیل و تبیین پایداری واحدهای بهره برداری(مطالعه موردی: گندمکاران استان تهران )، نشان میدهد که میزان محصول تولیدی، بهره وری کل عوامل تولید و دانش فنی و زراعی بهره برداران بیشترین تاثیر مثبت و هزینه های ماهیانه خانوار، میزان استفاده از نیروی کار و میزان کاربرد ماشین آلات کشاورزی، بیشترین تاثیر منفی در پایداری گندم را دارا میباشند(ایروانی و دربان ، ١٣٨٣).
مطالعه ای با عنوان تحلیل وضعیت پایداری مزارع از دیدگاه محققان و کشاورزان (مطالعه موردی استان یزد) صورت گرفته است و نتایج آن حاکی از این دارد که محققان عوامل زیربنایی، سیاستگذاری، اقتصادی، اجتماعی، مشارکت ، تحقیق ، ترویج و آموزش را از عوامل موثر در دستیابی به کشاورزی پایدار در ایران دانسته اند(شرقی، ١٣٨٤).
Modeling approach for implementation of sustainable farm management practices,Environmental Modeling & Software.
Using multi-criteria decision models to assess the economic and environmental impacts of farming decisions in an agricultural watershed.