چکیده:
جستار حاضر می کوشد تا ضمن آشناساختن پژوهشگران با قصص الانبیای محمدبن عبدالله کسایی، به معرفی تفصیلی نسخ خطی ترجمههای فارسی آن بپردازد. بررسی نظام درون متنی این ترجمهها به منظور دستیابی به ساختار سبکی (زبانی و ادبی) نیز یکی از اهداف راهبردی این پژوهش است. با عنایت به نبود اطلاعات کافی درباره زندگی مولف و هویّت مترجمان فارسی این اثر، نقد نظرات فهرست نویسان و کتابشناسان در این باره نیز در این مقاله مطمح نظر بوده است. مهمترین دلایل رویکرد نویسنده به طرح این موضوع را میتوان شیوه روایی اثر کسایی؛ اشتهار آن در میان قصّهپردازان جوامع اسلامی؛ وجود نسخ خطی متعدد از آن در کتابخانههای معتبر جهان و نیز ناشناخته بودن نسخههای خطی ترجمههای فارسی قصص الانبیای کسایی در ایران و جهان دانست.
This research aims to familiarize the researchers with “Qisas Al-anbiya” written by "Mohammad Ibn Abdollah Kisai"، to introduce detailed Persian translations of this book manuscript. Study within the text of the translations in order to achieve the structure of style (language and literature) is also one of the strategic objectives of this research. Considering the lack of information on the author's life and identity of the Persian translators work، cataloging and bibliographers critical comments about it in this article are intended. The main reasons for the author's approach to this issue can be the narrative style and the popularity of Kisai's work of fiction among Muslim communities and numerous manuscripts in the libraries of the world، as well as translations of Persian manuscripts unknown in Iran and the world considered
خلاصه ماشینی:
چهلهزار اشتر بداد و بیستهزار ناقه و چهارهزارگاو و چهارصدهزار گوسفند و چهارصدهزار بز و پنج هزار غلام و پنج هزارکنیزک و چندانی دیه ها داد که دریشان صد معتمد بود کی کارهای دیه ها میگزاردند و هر وکیلی را صد مثقال زر بود هر ماهی جامگی»( نسخه خطی پاریس:119الف) در ضمن متن به آیات قرآنی استناد جسته است و عین آیه یا بخشی از آن را نقل کرده است و گاه متناسب با موضوع ابیاتی نیز در متن مشاهده میشود؛ از جمله در داستان هابیل و قابیل به هنگام کشته شدن هابیل و ریختن خون وی بر زمین و گردیدن رنگ درختان، از زبان حضرت آدم(ع) این ابیات آمدهاست: تغیرت البــلاد و من علیهاتغیر کـل ذی طعم و لــون قتل قـابیل هـابیل أخــــاه و وجـــه الارض مغبر قبیـحو قـل بشاشة الـوجــه ملیــحفوی الاسفی علی وجه صبیح 7 (کسایی،1922 :73) تفاوتهایی در متن نسخههای خطی برجای مانده از این اثر دیده میشود.
ق. و به خط «یوسف بن محمد بن حیدر بن سعید بن احمد» صورت گرفتهاست: «تمت الکتاب بحمدالله العزیز الوهاب علی یدی یوسف بن محمد بن حیدر بن سعید بن احمد غفرالله له و لوالدیه و لجمیع المسلیمن و المسلمات و اصحابه و لمن قراه و دعا لصاحبه و کاتبه و فرغ من تحریرها فی اواخر جمادی الاخری من شهور سنه ثلث و سبعین و ستمأه و الحمدلله رب العالمین و صلواته علی احمد المرسلین محمد و آله و اصحابه الطیبین و اجمعین»(نسخه پاریس:۲۵۶ب) در مقدمه کتاب پس از تحمیدیه کوتاه به عربی، به نام مؤلف تصریح شده است: « شیخ امام محمدبنعبیداللهکسایی گوید رضی الله عنه که جمع کردم این کتاب را در آفرینش خلق آسمان ها، زمین ها از جن و انس و قصص های انبیا علیهم السلام به قدر اخبار که بمن رسیده است بعد از آنک جهد بسیار کردم و آنچ درست شد آوردیم و آنچ دور از کار بود، بگذاشتیم»( نسخه پاریس: 2الف).