چکیده:
تحلیل گفتمانی متن مذاکرات مجلس پیرامون ترور شاه در سال 1344 چکیده در 21 فروردین سال 1344 شاه از سوی یکی از سربازان گارد سلطنتی مورد سوءقصد قرار گرفت. این حادثه در محافل خبری داخلی و رسانههای خارجی به صورتهای گوناگون مورد تفسیر و ارزیابی قرار گرفت. مساله این است که مجلس شورای ملی نسبت به این حادثه چه واکنشی نشان داد. نظر به اهمیت و حساسیت این حادثه، مجلس در چند نوبت به این موضوع پرداخت و نمایندگان مجلس واکنشهای مهمی نسبت به این رخداد نشان دادند که در نوع خود منحصر به فرد بود. متن مذاکرات نمایندگان مجلس از منظر تحلیل گفتمانی به ویژه از لحاظ نوع تعبیرهای ایدئولوژیک به کار رفته در آن بسیار حائز اهمیت است. این مقاله قصد دارد با روش تحلیل گفتمانی مواضع نمایندگان مجلس را مورد ارزیابی قرار دهد و پیشفرضها، ایدئولوژی پنهان و کارکرد اجتماعی آن را آشکار سازد و پیوند آن را با نهاد قدرت بررسی کند. مقاله سرانجام به این نتیجه میرسد که در متن این مذاکرات، نظام سلطنت و شخص شاه راز اصلی سربلندی ایران و علت ثبات و پایداری کشور شمرده شدند و این سخنان درحقیقت چکیدۀ گفتمان رسمی حکومت پهلوی در عرصۀ سیاسی بود که اینک بر زبان نمایندگان مجلس جاری میشد. واژههای کلیدی: ترور شاه، مجلس، گفتمان تقدس شاه، بقای ایران.
خلاصه ماشینی:
مقالـه ، سـرانجام بـه ایـن نتیجـه مـیرسـد کـه در مـتن ایـن مذاکرات ، نظام سلطنت و شخص شاه ، راز اصلی سـربلندی ایـران و علـت ثبات و پایداری کشور شمرده شدند و این سخنان ، درواقع چکیدة گفتمان رسمی حکومت پهلوی در عرصۀ سیاسی بود که اکنون بر زبان نمایندگان مجلس جاری میشد.
روز ٢٣ فروردین روزنامۀ اطلاعات با اشاره به افکار عمومی نوشت : حادثۀ کاخ مرمر موجب تشویش و نگرانـی اذهـان عمـومی ایرانیـان شـده اسـت و مردم از خود می پرسند که اگر نیت خائنانۀ ضارب تحقق می یافت و بار دیگر ایـن تفضّل و معجزة خداوندی -که همواره نگهبان شاه اسـت - تحقـق نمـی یافـت چـه مــی شــد و چــه مصــیبتی بــه بــار مــی آمــد؟ و ایــن فاجعــه مــی توانســت چـه نتــایج وحشت انگیزی داشته باشد؟ باید دید که در این خیانت آیا دست تجاوزکار دشمن وطن در کار است یا دست خارجی ها؟ (همان ، ١٣٤٤: ١- ٢).
بستر گفتمانی یکی از راه های فهم و تحلیل گفتمان ، توجه به فضا و بستری است که گفتمـان در درون آن شکل گرفته است ؛ بنابراین در تحلیل متن مذاکرات مجلس باید به تحـولات کشـور پـس از کودتای ٢٨ مرداد بازگشت ؛ زیرا این کودتا سرآغاز تغییرات گستردة اجتمـاعی ، اقتصـادی ، فرهنگی و هویتی در ایران ، متناسب با وضعیت جدید بود که شاه در کتاب «مأموریت بـرای وطنم » آن را منعکس کرد.