چکیده:
پیکرگردانی تغییر شکل، ماهیت، طبیعت و نهاد موجودات حقیقی یا خیالی و بهعبارتیدیگر استحاله، مسخ و دگردیسی است و معنای دیگر آن، تغییر شکل ظاهر و تغییر اساس هستی و هویت شخص یا چیزی با استفاده از نیرویی ماوراءالطبیعی است. جواهرالاسمار اثر عمادبنمحمد الثغری، از نویسندگان قرن هشتم هجری و از منشیان سلطان علاءالدین، مجموعهافسانههایی است غنایی، به زبان تمثیلی و با نثری ساده که سرشار از تازگیها و لطایف ویژهای است. درونمایۀ اصلی این کتاب مکر زنان است. راوی آن «طوطی» 100 افسانه را به مدت 52 شب نقل میکند. افسانههای متعدد و پرشاخوبرگ جواهرالاسمار از نظر ساختار و موضوع ویژگیهایی دارد. هدف از تدوین مقالۀ حاضر آن است که با شیوۀ توصیفی-تحلیلی و برمبنای چارچوب نظری تحقیق، مهمترین انواع پیکرگردانی در روایات افسانههای جواهرالاسمار بررسی و تبیین شود. درمجموع میتوان گفت که بیشترین نوع پیکرگردانیها در این اثر، در بخش استحالۀ جماد به موجود زنده صورت گرفته است.
Metamorphosis means the alteration of shape، essence، nature، and substance of real or imaginary beings; in other words transubstantiation، transmogrification and transmutation، the other meaning of which is transformation and alteration of structure، foundation of existence and lawful identity of a person or a thing by utilizing supernatural powers.
Imad Bin Muhammad Al-Sughri is one of the writers of eighth century and of Sultan Aladdin Khalaji’s amanuenses. His book، “Javaher Al-Asmar”، is a lyric legend which is written in allegorical language and a simple prose and contains novelty and bon mots of its own. The main content of this book is “women’s slyness”. Narrator of the story، “Tooti” (means Parrot)، relates one hundred stories in fifty and two nights.
Javaher Al-Asmar and its numerous and exuberant legends has of structure and subject، attributes، and the purpose of composition of this study، in research theoretical frame، is to strive to explore and illustrate the most important types of metamorphosis، with descriptive-analytical and unfailing approach، in the relation of Javaher Al-Asmar’s legends. In a glance we can say that most metamorphoses were in transubstantiation of inanimates to animate beings.
خلاصه ماشینی:
". در پدیدة پیکرگردانی به بسیاری از دیدگاه های شخصی ، اجتماعی ، فلسفی ، روان شناسانه و نیز به گونه های تجلی فرهنگی انسان در ادوار مختلف ، همچون تخیل ، زبان ، ادب و هنر و شرایط و اوضاع و احوال گوناگون سیاسی ، اجتماعی ، دینی و اخلاقی توجه می شود و کمتر موضوع مادی یا ماوراءالطبیعی است که پدیدة پیکرگردانی آن را دربر نگیرد؛ بدین معنی که از قلمرو خدایان و ایزدان و فرشتگان گرفته تا حوزة اهریمنان ، دیوان ، پریان ، جادوگران - که پیوسته در نبردهای بی امان و جاویدان درگیرند- و انسان های قدرتمند، گیاهان و حیوانات موجود، در گسترة این موضوع قرار می گیرند و به نوعی عظمت دنیای داستان ها و حکایات و قدرت تخیل و ظرفیت بی پایان ذهن بشر را یادآور می شوند.
در دو افسانۀ جواهرالاسمار که استحالۀ انسان به انسان صورت گرفته است ، شخصیت های اصلی افسانه افراد شرور هستند و شریر از قدرت مانا برای اهداف پلید جسمانی و شهوانی استفاده می کند؛ اما با وجود همۀ تلاش ها در این زمینه ناکام می ماند.
مسخ به هیئت مگس ، آهو و بوزنه در افسانۀ شب چهل ونهم ، طوطی روایت می کند که یکی از هنرهای «رای بکرماجت » «نقل روح است که از قالب خویش در کالبد حیوانی مرده کرده آید» (الثغری ، ١٣٨٥: ٥٢٩).
استحالۀ دریا در هئیت آدمیزاد این افسانه در دو روایت جواهرالاسمار دیده می شود که به این شرح است : طوطی در شب چهل وپنجم نقل می کند که : چهار جوان جویای کار به دریا می روند ..."