چکیده:
هدف این مقاله ، شناخت و تحلیل الگوهای مصرف انرژی در ساحت اجتماعی است . روش به کار گرفته شده ، پیمایش و روش گردآوری اطلاعات مصاحبه ساختمند اسـت . جامعـه آمـاری شـامل کلیه خانوارهای ساکن در محدوده مناطق ٢٢ گانـه شـهر تهـران و جامعـه هـدف شـامل کلیـه شهروندان تهرانی با سن بالای ١٥ سال هستند. بر اساس فرمول نمونـه گیـری کـوکران ، حجـم نمونه معادل ١٠٦٦ خانوار برآورد شد که در نهایت با افزایش ١٠ تا ١٥ درصد به آن ، حجم نمونه به ١٢٠٠ خانوار افزایش پیدا کرد. اعتبار و روایی از طریق اسـتفاده از پرسشـنامه هـای اسـتاندارد مرکز آمار و همچنین نظرات متخصصین تامین شد. یافته ها نشان می دهد: رفتار مصرف انـرژی برحسب شروط وضعیتی ، شرایط محیطی ، پایگاه اقتصادی ، سبک زندگی و هنجارهـای مصـرفی متفاوت است . تاثیرات محیطی و اقلیمی موجبات تفاوت های معنـادار در میـزان مصـرف انـرژی شده و دامنه تغییرات را به شدت افزایش داده است . به طور کلی هرگونه تغییر در رفتارهای پایدار مصرف انرژی مستلزم تغییرات لازم در نگرش هاست .
خلاصه ماشینی:
طبق نظریات مختلف جامعه شناختی و روان شناختی از جمله نظریات ساختمان ذهنی و زمینه اجتماعی پیر بوردیو و عاملیت و فرهنگ آرچـر، میـزان مصـرف انـرژی تحـت تـأثیر ساختمان ذهنی و ساختار کنش عینی کنشـگران بـوده و اعمـال شـیوه هـای اقتصـادی بـرای کنترل یا کاهش مصرف انرژی فقط در کوتاه مدت تأثیرگـذار اسـت .
با چنین پشتوانه نظری و شناختی در چشم انـداز نظـری پـژوهش ، بـر ایـن مهـم تأکیـد می شود که رفتارهای مصرفی را نمی توان به طبقه اقتصـادی ، انتخـاب عقلانـی ، مؤلفـه هـای فایده و هزینه تحویل کرد، بلکه هم عناصر ساختاری مانند نوع معماری و ساختمان سازی و هم عامل های میانی یا ارزیابی کننده و هم مؤلفه های خرد در تبیین الگوهای مصرف انـرژی اهمیت دارند.
در سطح خرد نیز علاوه بر متغیرهای زمینه ای و عینی مانند نوع و مرتبه شغلی ، سطح تحصیلات ، میزان درآمد، نوع ساختمان مسکونی ، مساحت و ویژگـی هـای داخلـی و خارجی آن ، عمر واحد مسکونی و سرانه های دسترسی و رفاه خانوادگی ، عوامل وضعیتی و هنجاری مانند تلقی از مصرف انرژی ، سطح باور به حرمت اسراف و تبذیر، ذائقه و سلیقه و تشخص های بین الاذهانی نیز مؤثرند که در مدل نظری تحقیـق در ارتبـاط بـا هـم مشـخص شده اند.
پایگاه اقتصادی بـالا از یک طرفSباGافAزاMیRش OسOرNانه فضای مسکونی و استفاده بیشتر اعضای خانواده از امکانات نظیر رایانه ، اینترنت ، سونا و جکوزی و بالا رفتن سرانه مصرف انرژی همبسـته اسـت و از طـرف دیگر با سطح مدرن بودن وسایل و امکانات و به تبع ، پایین بودن میزان های مصـرف انـرژی همبستگی دارد.