چکیده:
در این مقاله تلاش شده است تا بر مبنای الگوی خطمشیگذاری، به برنامهریزی حکومت علوی در حوزة فرهنگ پرداخته شود. در این راستا، با روش کتابخانهای و سندپژوهی، منابع اولیه و ثانویه، مورد بررسی قرار گرفته و مؤلفههای سیاستی دولت علوی استخراج شده است. دوران حکومت علوی بهعنوان یک معصوم، زمان تثبیت نظام اسلامی است و دیگر نیاز به بحث در ابتدائیات دین اسلام در این دوره نیست. این خصوصیت شباهت بیشتری به موقعیت جمهوری اسلامی ایران در زمان معاصر دارد، بنابراین ضرورت و هدف این مقاله آن است که به دلیل مبنا بودن دین در برنامهریزیها و شباهت موقعیت دو دولت، در مدلسازی سیاستگذاری فرهنگی از دولت علوی برای جمهوری اسلامی میتوان چه استفادهای نمود؟ با توجه به آنکه مسئله محوری، آغاز و مبنای کار در سیاستگذاری است، با صورتبندی تاریخی مشکلات دوران حکومت علوی، سه مسئله خاصگرایی، قشریگرایی و ظاهربینی، رفاهطلبی و دنیازدگی احصا گردید. ازآنجاکه هرکدام از سه مشکل مذکور به حوزههای کلان سیاست (خاصگرایی)، اقتصاد (رفاهطلبی و دنیازدگی) و دین (قشریگرایی و ظاهربینی) بازمیگردد، میتوان سیاستگذاری در این زمان را به سه حیطة فرهنگ سیاسی، فرهنگ اقتصادی و فرهنگ دینی صورتبندی نمود. با بررسی مسائل پیش روی دولت علوی سه سیاست کلان مردمداری در حوزة سیاست، عدالت در حوزة اقتصاد و تربیت در حوزة دین مورد توجه واقع شد که در ادامه بر اساس مراحل چرخه خطمشیگذاری سیاستهای بخشی هرکدام از این سیاستها مورد مداقه قرار خواهد گرفت.
خلاصه ماشینی:
از طرفی ایشان در خطبه سی وچهار نهج البلاغه حقوق فرهنگی متقابل حکومت و مردم را این گونه بیان میدارند: «بر من است که شما را تعلیم دهم تا بیسواد و جاهل نباشید و شما را تربیت کنم تا راه و رسم زندگی را بدانید»٢ این دیدگاه نشان دهندة وظیفه دخالت دولت در امر فرهنگ است که به صورت جامع به آن خواهیم پرداخت .
٣. دستاوردهای پژوهش ازآنجاکه خط مشیگذاری، از شناخت مسئله شروع میشود، نویسنده با مطالعه مباحث تاریخی چهار کتاب «تاریخ طبری»، «دانشنامه امیرالمؤمنین (ع )»، «تاریخ یعقوبی» و «الکامل » و نیز بررسی منابع ثانوی همچون کتاب های «تاریخ خلفا»، «دولت آفتاب » و «نشانه ها و ویژگی های دو مکتب اسلام » به مشکلات و مسائل و بعضی علل اصلی آن ها در زمان حکومت امام علی(ع ) دست یافته و با مفهوم سازی ، آن ها را ذیل سه مفهوم کلان خاص گرایی، رفاه طلبی و دنیازدگی و قشریگرایی دسته بندی نموده است که در جدول ذیل میتوانید این صورت بندی را مشاهده نمایید.
سیاست گذاری فرهنگ اقتصادی با در نظر گرفتن چرخه خط مشیگذاری، مشکل حوزه فرهنگ اقتصادی، موجود جامعه اسلامی در دوران دولت علوی مورد بررسی گرفت و با مهندسی این مشکل و تحلیل ابعاد، عوامل و تأثیرات آن بر فرهنگ عامه ، سیاست های اصلاحی امام علی(ع )، در دو حوزة بینش و کنش اقتصادی صورت بندی گردید.