چکیده:
نسبتي ناخواسته ميان نظريه جهاد شهيد مرتضي مطهري و جان رالز و مشابهت برخي دغدغه هاي اجتماعي آن ها بهانه اي است براي كنجكاوي در امكان تشابه يا افتراق نظريه اين دو در باب مشروعيت جنگ و توسل ابتدايي به زور. در اين بررسي به نظر مي رسد جهاد بشردوستانه آن گونه كه از نامش پيداست سنخيتي با مداخله بشردوستانه دارد؛ با اين تفاوت كه اولي از منظري ايدئولوژيك و الهي تجويز مي شود و دومي از منظر ليبراليسم اخلاقي؛ گر چه هر دو تقريباً مدعاي يكساني دارند. آيا اين تشابه علي الظاهر ناخودآگاه در ميان موارد تجويز جهاد در نظريه جهاد شهيد مطهري به عنوان يك فقيه فلسفه گراي مسلمان و توجيه جنگ براي مقابله با نقض حقوق بشر در «قانون مردمان» به عنوان مكمل نظريه عدالت جان رالز، به عنوان يك فيلسوف ليبرال كانت گرا نقطه اي مشترك و پيوندي وثيق محسوب مي شود؟
خلاصه ماشینی:
عدالت و آزادی در نظریه و دستگاه فکری رالز و مطهری به هم نزدیک می شوند؛ شاید از همین رو بتوان سرچشمه مشترکی برای برخی دیدگاه هـای ایـن دو در مـورد مـشروعیت جنـگ پیـدا کـرد موضوعی که تا پیش از این توجهی بدان نشده بود و کمتر اثری از مقایـسه دیـدگاه هـای اسـلامی در زمینه مداخله با دیدگاه لیبرال در این زمینه در دسترس است و بـه خـصوص در مـورد مقایـسه آراء دو فیلسوف اشاره شده در مورد موضوع تجویز جنگ اثر یا فرضیه ای از پیش موجود نیست .
در واقع مس ئله تحقیق اخیر این است که چه نسبتی میـان تجـویز جهـاد در نظریـه جهـاد شهید مطهری و تجویز مداخله حقوق بشری در نظریه عدالت رالز وجود دارد؟ منشاء دیدگاه های آن ها چیست ؟ در صورت وجود منشاء متفاوت آیا نتایج متفاوتی از نظریه این دو حاصل می شـود یا پیامد هر دو یکی است ؟ پیش فرض های این دو برای توجیه مشروعیت جنگ یکـی اسـت یـا متفاوت ؟ شاید دغدغه هایی که هر دو درباره عدالت و آزادی مطرح کرده اند بتواند این دو را به راه مشترکی رهنمون سازد حتی اگر مقصدشان متفاوت باشد.
اصل دوم از اصول عدالت میان ملـل آزاد و مستقل که رالز توصیف می کند عبارت است از : «حق دفاع مشروع و عدم (برخورداری از) حق جنـگ » (Ibid) بنابراین توسل به زور امری اصولا مذموم و غیرقابل قبول است ؛ البته با این پـیش فـرض کـ ه اصول رالز برای روابط میان ملل لیبرال و دمو کراتیک وضع شده اسـت (اصـغری ، ١۳۸١: ١۲۵) و ایـن خود نقدی است بر نظریه رالز که واقعیت جامعه بین المللی مت کثر کنونی را نادیده می گیرد؛ هر چند رالز اعتقاد یا اصراری به تحمیل ارزش های لیبرال به ملل غیر لیبرال ندارد .