چکیده:
ادبیّات فارسی که مهمترین بعد هنر ایرانی است بستری مناسب برای عرضه شدن فرهنگ دینی به عنوانِ یکی از دستاوردهای معنوی بوده است. فرهنگ دینی به عنوان یکی از مهمترین خردهفرهنگها تشکیلدهندهی فرهنگِ کلّیِ جامعهی ایران در پس از اسلام، همانند دیگر اجزای پیکرهی فرهنگ ایرانی، بخش مهمی از درونمایهها و عواطف شعر فارسی را به خود اختصاص داده است. درونمایههای دینی که از منبع قرآن کریم و حدیث شریف سرچشمه میگیرند موجب بازتاب آیات و احادیث در ادبیات فارسی شده است. در این مقاله نوع بازتاب آیات و احادیث در شعر عشقی، نسیم شمال و بهار مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو با معرفی کوتاه فرهنگِ اجتماعی پیش از عصر مشروطه و پس از آن که به سوی الگوی فرهنگیِ جامعهی غیردینی سوق مییافت، با ارائهی جدولها و آمار، گرایش بهار، نسیمشمال و میرزاده عشقی به آیات و احادیث در طول حیات شاعری آنان نشان داده شد. دستاورد پژوهش ناظر بر این است ملکالشعرای بهار، در دیوان شعری خود، در استفاده از آیات قرآنی و احادیث به ترتیب با 227 آیه و 174حدیث، بالاترین رتبه را نسبت به نسیمشمال و عشقی به دست آورده است.
خلاصه ماشینی:
ش /٢٠١٤م صفحات ٧٩- ١٠١ تحلیل تطبیقی آیات و احادیث در شعر مشروطه (ملک الشعرا بهار، نسیم شمال و میرزاده عشقی) مرتضی محسنی ١ مسعود روحانی ٢ الهه حسن پور٣ چکیده ادبیات فارسی که مهم ترین بعد هنر ایرانی است بستری مناسب برای عرضه شدن فرهنگ دینی به عنوان یکی از دستاوردهای معنوی بوده است .
/ این مقاله بر آن است اثرپذیری سه شاعر مشروطه خواه یعنی، نسیم شـمال بـه عنوان شاعری کاملا دینی، میرزاده عشقی شاعری که کم تر به موضوع های دینـی روی آورده بود و بهار به عنوان شاعری که به مباحث دینی- ملی گرایش داشته را از آیات قرآن و احادیث نبوی بررسی کند و به سؤالات زیر پاسخ دهد: ١-میزان اثرپذیری بهار، نسیم شمال و عشقی از آیات و احادیث چه مقدار است ؟ ٢-بهار، نسیم شمال و عشقی در استفاده از آیات و احادیث بیش تر از چه آرایه های ادبی(تضمین ، اقتباس ، تحلیل و تلمیح ) بهره برده اند؟ ٣-آیات و احادیثی که بهار، نسیم شمال و عشقی در طرح افکار خـود از آن تـأثیر پذیرفته اند از لحاظ موضوعی به چه حوزه های فکری و موضوعی تعلق دارد؟ ٢.
جدول شماره ی ١٥: جدول موضوعی حدیث در اشعار نسیم شمال موضوع دینی سیاسی اجتماعی فرهنگی اخلاقی طبیعت روانی شخصیتی اقلیمی جمع تعداد 16 12 32 15 4 - 2 - 81 درصد 19/75 14/81 39/50 18/51 4/93 - 2/46 - 100 جدول شماره ی پانزده ، گویای این مطلب است که نسـیم شـمال در اسـتفاده از احادیث نبوی و ائمه ی معصومین (ع ) به موضوع هـای گونـاگون توجـه نشـان داده است که در میان آن ها مباحث اجتماعی با ٣٢مورد، معادل ٣٩/٥٠درصـد، رتبـه ی نخست را بـه دسـت آورده اسـت .