چکیده:
آواهای یک واژه از نگاه نشانهشناسی واحدهای بیمفهوم نیستند بلکه نشانههایی اعتباری از مدلولهای معنایی و قرائن متصل لفظی هستند که در جهت فهم بهتر مقصود گوینده نقش دارند. دانشی که عهدهدار تبیین ارتباط آوایی- معنایی است، معناشناسی آوایی نامیده میشود. قرآن کریم به عنوان قسمی از معماری سخن از نشانههای آوایی در زمینههای مختلف جهت فهم بهتر مقصود خود بهره برده که لازم است انواع و کاربردهای آنها تبیین گردد تا فهمی دقیقتر از مفاهیم قرآنی صورت گیرد. انواع به کارگیری نشانههای آوایی در نظام معنایی از سوی قرآن کریم را میتوان در سه سطح: شناخت لحن در سطح افقی، فهم دقیق مدلول و تصویرسازی ذهنی مفاهیم برای مخاطب متصور دانست.
این پژوهش با عنوان «کاربردشناسی نشانههای آوایی در نظام معنایی قرآن تحلیل موردی سوره مرسلات» قصد دارد تا با روش تحلیلی و به شیوهی کتابخانهای ابتدا به تبیین دانش معناشناسی آوایی در سطح قرآن پرداخته و انواع کاربردهای نشانههای آوایی و ارتباط آنها با معنا را با بررسی مواردی از سوره مرسلات در قرآن تبیین کند. نتایج به دست آمده نشان خواهد داد که نشانههای آوایی در نظام معنایی قرآن در تصویرگری حوادث عظیم قیامت و کیفر مجرمان، همچنین در تصویرسازی حال مؤمنان در سوره مرسلات سهمی سترگ دارند.
خلاصه ماشینی:
"معناشناسی آوایی را میتوان در دو ساحت پی گیری نمود: نخست : کشف نشانه های آوایی و ارتباط آن ها با معانی که سبب کشف مدلولی جدید میگردد و دیگر معناشناسی آوایی واژگان و جملات که در این قسم ، آواها خود نشانه هایی در جهت کشف معنا هستند و نوعی تصویرسازی ذهنی از معانی و مقاصد برای مخاطب ایجاد میکنند که واقعیات و اوضاع یا صفات درونی گوینده را نشان میدهند.
قرآن کریم نیز به عنوان نماینده کلام الهی از تمام ظرفیت های مؤثر زبان در انتقال پیام خود به مخاطب بهره جسته و از آن جا که قرآن در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارد بنابراین در کنار معانی توجه ویژه در انتخاب واژگان و آوای آن ها داشته و چون این امر یکی از قرینه های فهم بهتر و تأثیر بهتر کلام است بنابراین نباید نادیده گرفته شود.
واکه های کشیده و مد لین سبب میشوند سرعت متن آرام و نرم شود و نوعی حس آرامش به مخاطب منتقل شود مانند: «و سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیا» (مریم : ١٥) استفاده پیاپی از حروف لین در واژه های : «علیه ، یوم ، یوم ، یوم ، حیا»، به علاوه استفاده از هم خوان های نرم چنان آوای دلنشین و سبکی را به این آیه داده است که اگر کسی با محتوای آیه هم آشنا نباشد در نگاه اول خواهد دانست که این سخن در رابطه با یکی از بزرگترین بندگان برگزیده خداوند میباشد که خداوند به این زیبایی در مورد او سخن می گوید."