چکیده:
در سالهاي پس از انقلاب تا کنون، بر اساس رويکرد قانون اساسي، تلاشهاي بسياري براي برقراري عدالت اجتماعي و محروميتزدايي از طريق اقدامات برنامهاي دولت و نهادهاي حمايتي انجام شده و شاخصها نيز حاكي از روند كاهشي فقر مطلق در مناطق شهري و روستايي است. اما پس از سه دهه، ارزيابيهاي انجام شده نشان ميدهد اين تلاشها، با وجود صرف منابع مالي و انساني فراوان، از اثربخشي مورد انتظار در کاهش فقر و محروميت برخوردار نبوده است. اين مقاله پس از بررسي مهمترين احكام هر يك از برنامههاي پنجگانه توسعه پس از انقلاب اسلامي در خصوص فقرزدايي، نشان ميدهد عمدهترين ضعف حمايتهاي دولت و نهادهاي حمايتي، عدم به کارگيري ساز وکارهاي توانمندساز مبتني بر رويکرد قابليت، براي حمايت از گروههاي فقير بوده است. همچنين حمايتهاي انجام شده از سوي دولت و نهادهاي حمايتي، مبتني بر رويکرد رفاهي با هدف جبران محروميتهاي كوتاهمدت گروههاي فقير و آسيبپذير، از طريق پرداختهاي انتقالي و نقدي، اجرا شده است. در واقع، رويکرد برنامهريزان براي تدوين سياستهاي حمايتي در طول اين برنامههاي توسعه، فاقد هدفمندي در راستاي افزايش قابليت عبور از فقر و اصلاحات ساختاري متناسب با آن بوده است.
خلاصه ماشینی:
"ارزیابی سیاستهای فقرزدایی در پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران سید احسان خاندوزی 1 سجاد شهسواری 2 عبدالله علمخواه 3 (تاریخ دریافت 8/11/93 ـ تاریخ تصویب 2/4/94) چکیده در سالهای پس از انقلاب تا کنون، بر اساس رویکرد قانون اساسی، تلاشهای بسیاری برای برقراری عدالت اجتماعی و محرومیتزدایی از طریق اقدامات برنامهای دولت و نهادهای حمایتی انجام شده و شاخصها نیز حاکی از روند کاهشی فقر مطلق در مناطق شهری و روستایی است.
دستاوردهای برنامه پنج ساله اول در چارچوب اهداف و سیاستهای کلان اقتصادی و اجتماعی از نگاه بهبود و ارتقاء سطح رفاه خانوار و محرومیتزدایی به شرح ذیل میباشد: بهبود توزیع امکانات معیشتی جامعه و بهرهمندی از خدمات و کالاهای اساسی به نفع اقشار کم درآمد؛ توسعه همه جانبه خدمترسانی به مناطق محروم؛ حفظ نسبی قدرت خرید کشاورزان؛ گسترش آموزش عمومی و ارتقاء دسترسی ساکنین روستاها و مناطق محروم به خدمات بهداشتی.
ل)حمایت از اقشار محروم و زنان سرپرست خانوار(مجموعه برنامه پنج ساله پنجم توسعه، 1389) 5- ارزیابی نتایج فقرزدایی و برنامههای توسعه برخلاف حوزه نابرابری درآمدی که آمارهای رسمی (از ضریب جینی گرفته تا نسبت دهک بالا به پایین) به صورت سری زمانی در کشور تولید و توسط مراجع رسمی منتشر میشود، در خصوص شاخصهای فقر سری زمانی رسمی انتشار نمییابد و عمدتا بر اساس تحقیقات مراکز یا اشخاص مختلف قضاوت صورت میگیرد.
بررسی برنامههای توسعه نشان میدهد گرچه در برنامههای اخیر احکام بیشتری در خصوص ارتقاء شاخصهای رفاه و کاهش فقر ذکر شده است اما به جرأت میتوان گفت که هیچ گونه برنامه فقرزدایی جامع و مصوبی که تمامی زمینهها و ریشههای فقر را مورد توجه قرار داده باشد در ایران وجود ندارد."