چکیده:
با ورود به هزارۀ جدید، جهان شاهد رشد جمعیت و شهرنشینی، بهویژه در کشورهای در حال توسعه بوده است. این روند موجب توسعۀ شهرنشینی، گسترش کلانشهرها و پیچیدهتر شدن روابط اجتماعی شده است. ظهور چنین شهرهایی همراه با بروز مسائل مختلف شهری، از قبیل: گسترش حاشیهنشینی، افزایش جرایم اجتماعی و درمجموع کاهش امنیت اجتماعی بوده است. در این میان، زنان دغدغههای خاص خود را دارند. این مطالعه درصدد بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی زنان ساکن در محلات ونک و سرآسیاب است. مدل نظری تحقیق (با الهام از دیدگاه نظریهپردازانی همچون گیدنز، پارسونز، اسکوگان و پین) از مجموعهای از متغیرهای اثرگذار بر احساس امنیت در محله تشکیل شده است. این متغیرها شامل متغیر موقعیت محله بهمنزلۀ متغیر مستقل و نظم و اعتماد بهمنزلۀ متغیر پیونددهندۀ موقعیت محله و احساس امنیتاند. به منظور بررسی تجربی مدل تحقیق، از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه بهعنوان ابزار جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. جمعیت نمونۀ این پژوهش با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب شد که متشکل از 270 نفر از زنان ساکن در محلۀ ونک و سرآسیاب است. نتیجه بیانگر تفاوت احساس امنیت زنان براساس موقعیت محله است. نتایج ضریب رگرسیونی چندمتغیره نشان داد در هر دو محله، موقعیت محله در ابعاد کالبدیـ فیزیکی و غیرکالبدیـ اجتماعی و اعتماد بینشخصی بر احساس امنیت ساکنان تأثیرگذار است و آنچه سبب تمایز احساس امنیت در این دو محله میشود، اثر نظم فیزیکی (بتا 51درصد)، اعتماد تعمیمیافته (بتا 15درصد) و اعتماد بنیادی (بتا 10درصد) در محلۀ ونک و نظم اجتماعی (بتا 27درصد) در محلۀ سرآسیاب است.
خلاصه ماشینی:
بـه همـین دلیـل ، بـه منظور بررسی و مقایسة امنیت شهری در این دو محله ، پژوهش حاضر، ضمن روشن کردن ابعـاد مختلف امنیت شهری ، با بهره گیری از نظریه های جامعه شناختی ، برنامه ریزی شهری ، نظریه هـای خاص زنان در زندگی شهری و عرصة عمومی و سایر آرای مرتبط در پـی پاسـخ گـویی بـه ایـن سؤال است که آیا احساس امنیت زنان در زندگی شهری تـابع بافـت و موقعیـت ویـژة محـلات شهری است ؟ بستر مادی و ساختار اجتماعی محلات شهری از طریق چه سازوکاری بر احسـاس امنیت اجتماعی زنان تأثیر می گذارد؟ بـدین ترتیـب ، هـدف از انجـام ایـن تحقیـق ، شـناخت و مقایسة میزان احساس امنیت زنان در دو محلة سر آسـیاب و ونـک و همچنـین بررسـی میـزان ارتباط بین موقعیت محله و احساس امنیت اجتماعی آن ها و سازوکارهای پیونددهندة آن است .
علی رضوان (١٣٩١) در پژوهش خود به این نتیجه رسیده است که متغیرهـای سن ، تعداد خانوار در واحد مسکونی و میزان شناسایی محله از سوی افراد مطالعه شده عمومـا در احساس ناامنی ساکنان تأثیرگذار نیست ؛ اما متغیرهایی همچون مدت زمان سکونت در محـل و احساس تعلق مکانی افراد مطالعه شده ، به طور معناداری در احسـاس نـاامنی آن هـا مـؤثر اسـت .
سارا ستوده (١٣٩٠) در پژوهش خـود وجود رابطة معناداری را بین میزان اعتماد ساکنان به یکدیگر، میزان مشارکت سـاکنان در حـل مشکلات محله ، نترسیدن از رخداد جرایم و شاخص های کالبدی همچون سـاختار محلـه ، نحـوة دسترسی ها، کیفیت ساختمان ها، تعداد طبقات و احساس امنیت به تأیید رسـانده اسـت .
نتایج تحقیق نشان می دهد که حضور زنان محلة ونـک و سرآسـیاب در فضـاهای عمـومی و محلة خود که قابلیت استفادة همگانی را دارند بـه دور از مخـاطرات نیسـت و نتـایج حاصـل از پرسش نامة تکمیل شده در محلات ونک و سرآسیاب مؤید این نکته است که بین موقعیت محلـه و احساس امنیت اجتمـاعی زنـان رابطـة معنـاداری وجـود دارد.