چکیده:
با وجود پتانسيل بالاي بخش کشاورزي ايران در توليد انواع محصولات و نقش مهمي كه اين بخش در توسعه صادرات غير نفتي دارد، همه ساله بخش چشم گيري از بودجه کشور، صرف واردات روغن نباتي و کنجاله دانه هاي روغني براي خوراک دام و طيور مي شود؛ به همين دليل در سال هاي اخير توليد محصولات روغني در اولويت برنامه هاي وزارت جهاد کشاوزي قرار گرفته است. يكي از اين محصولات، كلزا مي باشد. استان چهار محال و بختياري به دليل دارا بودن منابع آب فراوان و داشتن آب و هواي مساعد، محلي مناسب براي كشت اين محصول است. به همين منظور، در اين مطالعه مزيت نسبي توليد کلزاي آبي در اين استان در سال هاي زراعي 82 تا 85، با استفاده از شاخص هاي نوع اول شامل منفعت خالص اجتماعي، هزينه منابع داخلي و نسبت هزينه به منفعت اجتماعي و شاخص هاي نوع دوم شامل شاخص کارايي مزيت، شاخص مقياس مزيت و شاخص جمعي مورد مطالعه قرار گرفته است.
نتايج به دست آمده براي هر دو نوع شاخص ياد شده، گوياي اين مطلب مي باشد که روند شاخص ها طي اين سه سال رضايت بخش بوده است تا جايي که به عنوان مثال، شاخص DRC از 7.22 در سال 83-82 به 42.1 در سال زراعي 85-84 رسيده است و شاخص SAI در سال زراعي 85-84 حتي بزرگ تر از واحد شده که اين امر ناشي از افزايش قابل توجه در عملکرد محصول بوده است
Despite the fact that Iran enjoys a high-potential agricultural sector in production of various products and the important role this sector plays in the development of non oil-based exports، a large amount of the government budget is being spent on the vegetable oil and oilseed rape (as animal food) import. For this reason، during the recent years the production of oil-based products is considered as the most preferred by the ministry of agriculture. And Kolza which is one of the richest nutrition these days is one of these products. Chaharmahal and Bakhtiari is one of the best provinces for Kolza production because of the water abundance and for its suitable climate. For this purpose، in the present study the comparative advantages of irrigated Kolza production in this province، for the farming years 82-85، is considered using two indexes of comparative advantages. The first indexes include: net social profitability، domestic resources cost، and social cost- benefit. The Secondary indexes include: efficiency advantage index، scale advantage index and aggregative advantage indexes.
The results for above indexes indicate that production of irrigated kolza in this case study has an improvement in trend. The indexes trends during these 3 years were satisfactory. Because the DRC index decreased from 22/7 in year 82-83 to 1/42 in year 84-85 and SAI index increased more than unit in year 84-85 which is a consequence of considerable increase in product performance.
خلاصه ماشینی:
"به همین منظور، در این مطالعه مزیت نسبی تولید کلزای آبی در ایـن استان در سالهای زراعی ٨٢ تا ٨٥ ، با استفاده از شاخص های نوع اول شامل منفعت خالص اجتماعی ، هزینه منابع داخلی و نسبت هزینه به منفعـت اجتمـاعی و شـاخص هـای نـوع دوم شـامل شـاخص کـارایی مزیـت ، شاخص مقیاس مزیت و شاخص جمعی مورد مطالعه قرار گرفته است .
شاخص های نوع اول، سود خالص به دست آمده از یک فعالیت را بـر اسـاس هزینـه هـای فرصـت و قیمت های سایه ای اندازه گیری و مشخص می کند که آیا تولید محصولات مورد بررسـی در اسـتان نسبت به واردات آنها دارای مزیت است یا خیر؟ شاخص های نوع دوم، شاخص های فیزیکـی اسـت و بر اساس میزان عملکرد، سطح زیر کشت و ترکیب این دو، مزیـت نسـبی تولیـد مـورد بررسـی را نسبت به استان یا کشور می سنجند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: سایت خوار بار وکشاورزی ملل متحد(FAO)،بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،یافته های تحقیق ٦-٧: درآمد بر حسب قیمت سایه ای ارزش دلاری یـک کیلـوگرم کلـزای آبـی را در بـازار جهـانی کـه بـا توجـه بـه متوسـط وزنـی قیمت (FOB) کشورهای عمده تولید کننده (فرانسه ، کانادا، استرالیا، آلمان و آمریکا) به دست آمده است در نرخ سایه ای ارز ضرب نموده و حاصل را در میزان عملکرد محصـول در هـر سـال زراعـی ضرب می کنیم .
٦-٨: محاسبه انواع شاخص ها در هر سال زراعی و میانگین آنها (رجوع شود به تصویر صفحه) ٧- نتیجه گیری و پیشنهادها این مطالعه با هدف تعیین مزیت نسبی دانه روغنی کلزا با توجه بـه سـاختار هزینـه -درآمـدی در سالهای زراعی ٨٣-٨٢ ،٨٤-٨٣ و٨٥-٨٤ و با استفاده از دو نـوع از شـاخص هـای تعیـین مزیـت در استان چهار محال وبختیاری انجام گرفته شده است ."