چکیده:
از جمله پرسشهایی که فقه اسلامی عهده دار پاسخگویی به آنهاست، وضعیت فقهیبیماران بستری در بخش مراقبتهای ویژه است. یکی از این وضعیتها، مبتلاشدن فردى به مرگ مغزی و متصل شدن به دستگاههای احیاء است. در این وضعیت تا فرد به دستگاههای احیاء متصل باشد، دارای تنفس و گردش خون است و با جداسازی از دستگاه، تمام علائم حیاتی خود را از دست خواهد داد. در این وضعیت آیا میتوان فرد را از نظر فقهی مرده
دانست یا بایستی ضمن تفاوت گذاشتن میان مرگ پزشکی و مرگ فقهی، فرد را همچنان زنده فرض کرد و احکام زندگان را بر او باز کرد. از آنجا که بر اساس آموزههای دینی، نباید درد و رنج بیمار به دلیل جاندادن طولانی شود، در صورتی که پزشک نسبت به بهبودی بیمار، اعلام ناامیدی کند، جداکردن بیمار از دستگاههای حمایتی جایز خواهد بود، ولی تا مادامی که یقین به جدایی روح از بدن نداریم، نمیتوان حکم به مرگ فرد کرد و احکامی
همچون ارث را جاری دانست، اما اگر احتمال بهبودی و عدم بهبودی بیمار برابر باشد، تا
رسیدن به مرحله ناامیدی، جداکردن بیمار از دستگاههای حمایتی جایز نخواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"رسول اکرم (ص ) فرمودند: بنده کافر فاجر، وقتی دنیا را وداع گفته و به استقبال آخرت میرود بر او فرشته هایی درشت خو، سیاه رو نازل میشود که لباسی از موی جهنم با آن هاست و تا آنجایی که مرده به چشم میبیند دور از او مینشینند، سپس ملک الموت میآید و بالای سر میت مینشیند و به او میگوید: ای روح خبیث و ناپاک به سوی سخط و غضب و خشم خداوند خارج شو، رسول اکرم (ص ) فرمودند: پس روحش در بدن و جسدش متفرق میشود، ملک الموت آن را کشیده و از بدنش خارج میکند همچنان که سفود را از پشمی که در آب خیس شده ، بیرون میآورند، پس ملک الموت روح را گرفته و همچنان که در دست دارد، فرشته های عذاب که دور از او نشسته اند به اندازه چشم به هم زدنی روح را از او گرفته و در آن لباس مویی قرار میدهند و از آن مانند بدترین بوی مرده ای که در زمین پیدا شود خارج میگردد، سپس آن را بالا میبرند و به هیچ ملأ و جمعی از فرشتگان عبور نمیکنند به جز این که میگویند: این روح خبیث و بد چه چیز است ؟ جواب داده میشود: فلانی فرزند فلان ، با بدترین اسم هایی که در دنیا نام داشته ، تا این که به آسمان دنیا برسند، سرانجام درخواست بازکردن دروازهای آسمان را به روی او میکنند، ولی درها باز نمیشوند، سپس رسول اکرم (ص ) این آیه کریمه را تلاوت فرمودند: «لا تفتح لهم ابواب السماء ولا یدخلون الجنة حتی یلج الجمل فی سم الخیاط » و در اینجا باری تعالی میفرماید: «اکتبوا کتابه فی سجین ، فی الارض السلفی» پس روحش از آسمان به زمین به طور خیلی شدید پرتاب میشود، تا این که به جسدش برسد، سپس رسول اکرم (ص ) این آیه کریمه را تلاوت فرمودند: «و من یشرک بالله فکانما خر من السماء فتخطفه الطیر او تهوی به الریح فی مکان سحیق » پس روحش به جسدش برمیگردد و دو فرشته نزد او میآیند و به او میگویند: معبود تو چه کسی است ؟ جواب میدهد: هاه هاه ، نمی دانم ، به او میگویند: دین تو چیست ؟ جواب میدهد: هاه هاه ، نمیدانم ، پس به او میگویند: درباره آن مردی که در میان شما مبعوث شد چه میگویی ؟ جواب میدهد: هاه هاه ، نمیدانم ، پس منادی از آسمان ندا میکند که او دروغ میگوید، پس برای او از جهنم فرش کنید و بر او دری از جهنم باز کنید و بر او وارد میشود مردی بدچهره و زشت ، و پلیددامن که از او بوی خیلی بد و نفرت انگیزی میآید و به او میگوید: تو را به توهین ، زشتی، زیانکاری و بدبختی بشارت میدهم ، این روزی است که به تو وعده داده شده بود، پس مرده میگوید: خداوند تو را به بدی بشارت دهد، تو چه کسی هستی؟ صورت تو صورتی است که خبر زشتی همراه دارد، جواب میدهد: من عمل خبیث تو هستم ، مرده میگوید: بار الله !"