چکیده:
فاضل مقداد یکی از متکلمان برجسته شیعه است. وی علاوه بر علم
کلام، در فقه و اصول نیز صاحب نظر بوده است. روش کلامی او متاثر از
روش کلامی خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی است. بر این
اساس، تفکر عقلی فلسفی در آثار کلامی ایشان جایگاه برجسته ای دارد.
روی کرد او در بیشتر مباحث کلامی، بهره گیری از استدلال عقلی است،
اما در مسائلی که صبغه نقلی آنها لالب است مانند امامت خاصه و
تفاصیل معاد، از ادله نقلی بهره گرفته است، چنان که در مواردی نیز
عقل و نقل را در کنار یکدیگر نشانده است
خلاصه ماشینی:
را نپذیریم لازم میآید به نقل معتقد شویم ، و این خـلاف اصـل اسـت ؛ چـرا کـه در علـم اصول ثابت شده است که اصل ، عدم نقل یک معناست ، یعنی هـر گـاه شـک کـردیم آیـا معنای دومی برای کلمه ای وجود دارد یا نه ، اگر این احتمال همـراه بـا هجـر معنـای اول باشد، یعنی احتمال منقول بودن معنایی در میان باشد، میگوییم اصل عـدم نقـل اسـت ، یعنی معنای دومی وجود ندارد (مظفر، ١: ٣٢)، لذا این جا مرحـوم فاضـل مقـداد بـه ایـن قاعده اصولی استناد میکند (فاضل مقداد، ١٤٢٢ق ، ٣٣٧).
٥. علوم طبیعی فاضل مقداد در بحث های کلامی خود، به مناسبت از علوم طبیعـی نیـز بهـره گرفتـه است ، و در پاره ای موارد نظر اجتهـادی خـود را در آن موضـوعات بیـان کـرده اسـت .
٣. تاریخ فاضل مقداد در مباحثی مانند امامت و نبوت خاصه ، که صبغه ی نقلی بحث برجسـته است ، علاوه بر استناد به آیات و روایات از نقل های تاریخی نیـز بهـره بـرده اسـت .
٥. معرفت نقلی در روش کلامی فاضل مقداد از بحث پیشین به دست آمد که فاضـل مقـداد در آن دسـته از مسـائل کلامـی کـه اثبات آنها از طریق عقل و نقل ممکن است ، رویکرد عقلـی داشـته و از نقـل کمتـر بهـره گرفته است ، ولی در مسائلی که یا صبغه ی نقلی آنها غالب است ، یا عقـل در آنهـا کـارایی ندارد، از ادله نقلی بهره گرفته است ؛ مانند امامت خاصه (اثبات امامـت امیرالمـومنین ) (فاضل مقـداد، ١٤٢٢ق ، ٣٣٤-٣٤٢) و اثبـات امامـت دیگـر امامـان اهـل بیـت (علـیهم السلام ) (همان ، ٣٤٤- ٣٤٥).