چکیده:
اين مقاله درصدد تبيين هدف زندگي و پاسخ به اهم اشكالات كلامي بر نظريه هدف الهي بر اساس انديشه علامه طباطبايي مي-باشد. به نظرايشان غايت خداوند از آفرينش، ذات اوست و خلقت جهان بيهوده نبوده و خلقت انسان هم كاملاً هدفمند و معنادار است. انسان با حركات ارادي خود مراتب وجود به سوي خداوند را سير مي كند و زندگي خويش را معنا مي بخشد. خود انسان بايد هدف متعالي از خلقت را كشف نمايد نه اينكه در زندگي معنايي را جعل و به دنبال آن حركت نمايد. مهمترين هدف از آفرينش انسان جانشيني خداوند است. همه ي غاياتي كه از خلقت بشر عنوان مي شود، داراي يك حقيقتاند و در تحليل نهايي راهي واحد است با منازل متعدد براي وصول به يك هدف نهايي كه همان كمال مطلق و وجود بيكران هستي مي باشد. مسير كمال، با تمام آنات و لحظات زندگي انسان عجين گرديده است. در حقيقت در تمام لحظاتي كه انسان درمسير كمال است، معنادار بودن زندگي را لمس نموده و از زندگي اي كاملاً هدفمند و مطلوب برخوردار خواهد بود. و نتيجه آن آرامش، نشاط و پويايي، و به تبع، رهايي از دلهره، ياس و پوچي خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"هدف از آفرینش انسان در آموزههای دینی به شیوهها و طرق مختلفی تبیین گردیده است که مهمترین هدف خداوند متعال از آفرینش انسان خلافت و جانشینی خداوند است؛ یعنی انسان مستجمع جمیع صفات جمال و جلال الهی گردد، و منشأ خلافت انسان نهادینه شدن علم به اسماء در نهاد انسان است و دیگر راهها همچون عبادت و بندگی، آزمایش، رحمت، معاد و عود به سوی خدا اهداف متوسطاند که در جمعبندی به این نتیجه رسیدهایم که شیوههای نامبرده در حقیقت تعیین شیوههای متفاوت نیست بلکه از آنجا که یک عمل میتواند چندین هدف در طول یکدیگر داشته باشد لذا تمامی اهداف بیان شده برای آفرینش انسان نیز اهدافی در طول یکدیگرند و هدف نهایی رسیدن به آخرین مرتبهی کمال و قرب الهی است و اهداف متوسط مواردی همچون تحقق عبادت و هدف نهایی یا امتحان و آزمایش بشر است که همگی وسیلهای برای رسیدن به آن مقام عالی محسوب میشوند.
(همان) پاسخ علامه به نظر میرسد آنچه که در تقریر و نیز در نقد اشکال فوق مطرح و مفروض گرفته شده است این است که «انسان دراخلاقی زیستن نوعی ابزار است»، در حالی که اصلا انسان در اخلاقی زیستن ابزار محسوب نمیشود؛ چرا که غایت و هدف خدا از آفرینش امری بیرونی نیست که به خودش بازگردد، بلکه غایت خدا، خود خداست، و این غایت به تبع، عین رسیدن انسانها به کمالات خودشان است؛ یعنی آنچه به عنوان هدف بالتبع خدا مطرح است عین رسیدن انسانها به کمال خود است؛ زیرا در غیر این صورت فعلش لغو و بیهوده خواهد بود."