چکیده:
ازدواج پایۀ اصلی نهاد خانواده است و برای آن در هر دو دین زردشتی و اسلام شرایطی تعریف شده که تحقق ازدواج منوط به احراز آنهاست. مطالعۀ تطبیقی شرایط ازدواج از منظر دو دین زردشتی و اسلام نشان میدهد که وجوه اشتراک و افتراق گوناگونی دربارۀ این موضوع بین دو دین وجود دارد و تحلیل و ارزیابی آنها میتواند به روشنشدن بیشتر ابعاد میراث و سنن مشترک این ادیان بینجامد. روند پژوهش بدینگونه است که ابتدا شرایط ازدواج از منظر دین زردشتی بررسی و تحلیل شده، سپس به همان موضوع از دیدگاه اسلام پرداخته شده است. بررسیهای انجامیافته نشان میدهد که اگرچه در برخی موارد اختلافاتی همچون اهداف متفاوت برای ازدواج و انواع آن وجود دارد، اشتراکات بین آنها، که شامل شرایط ازدواج (سن ازدواج، رضایت سالار، رضایت دختر و پسر و همکفوی) و عقد (ایجاب و قبول، شرایط عاقد، حضور شاهد و مهریه) است، بهمراتب چشمگیرتر از اختلافات دو دیانت است.
خلاصه ماشینی:
اما اگر قبل از نه سالگی رابطة جنسی صـورت پـذیرد، جایز نیست و در صورت آسیب دیدن دختر، شوهر ضامن معیوب کردن وی اسـت و دیگـر آن هـا نمی تواند باهم زندگی کنند و حرام ابدی می شوند؛ بااین حال ، مرد نمی تواند از پرداخت نفقـه بـه این دختر شانه خالی کند [٧، ص٤٣٧؛ ١٢، ص٥١؛ ١٥، ص٤٩٠].
برخـی از فقها از جمله شیخ طوسی و صدوق بر این نظرند که ازدواج بدون ولایت پدر جـایز نیسـت [١٢، ص٢٨ـ٢٧؛ ١٤، ص٢٥٠؛ ١٥، ص٤٧٢]، اما محقق حلی اذن ولی را امری مستحب مـی دانـد [٧، ص٤٤٣].
درواقع پـدر جایز نبود دختر را برخلاف رضایتش به ازدواج شخصی درآورد، اما می توانست بدون رضایت دختر، وی را به ستوری شخصی دهد یا اینکه برای وی سالاری دیگر تعیین کند [١٠، ١٠؛ ٢٦، ١٠؛ ٣٣، ٣٦، ١٢ـ٩؛ ٣٨].
محقق حلی رضایت دختـر را لازم می داند و برای پدر جایز نمی داند که دختر را بدون رضایتش به ازدواج کسی در آورد و حتی این حق را برای دختر قایل می شود که در صورت انتخاب هم کفو و عـدم رضـایت پـدر بـه خواسـت خود ازدواج کند؛ هر چند برخلاف نظر پدر باشد [٧، ص٤٤٨].
شیخ طوسی رضایت دختـر را امـری مسـتحب مـی دانـد و رضـایت دختـر را سکوت او تعریف می کند، اما برای پدر و جد دختر این حق را قایل است که آنان بدون اذن هـم مسلط به ازدواج دخترند [١٤، ص٢٥٥؛ ١٥، ص٤٧٢].
''The Pahlavi model marriage contract in the Light of Sasanian family Law'', Iranian Languages and Texts from Iran and Turfan, .