چکیده:
از مهم ترين و بزرگترين نعمت هايي كه خداوند سبحان به انسان بخشيده است، نعمت كرامت و فضيلت انساني است كه از مقام خلافت الهي انسان، سرچشمه مي گيرد. كرامت، مربوط به شرافت ذاتي انسان مي شود و فضيلت، برتري او را نسبت به غير بيان مي كند. كرامت از نگاه ديني محصور به كرامت ذاتي نمي شود و آدمي مي تواند با تقرب به خدا و پرهيزكاري بر آن بيفزايد و ارزش متعالي تري كسب كند و اين ارزش، ارزش اكتسابي است؛ اما بنابر آيات و روايات، مبناي رفتار ما با ديگران حفظ كرامت ذاتي آنهاست. هدف اين پژوهش، تبيين نقش كرامت انساني در تربيت اخلاقي و استنتاج رهنمودهايي براي مربي و متربي است. در اين نوشتار، با بررسي آيات قرآن، كرامت انساني به عنوان زيربناي تربيت اخلاقي در نظر گرفته شد و با به كارگيري روش استنتاج، اصل ضرورت تجلي كرامت انسان در تربيت اخلاقي و روش هاي تربيتي تكريم شخصيت، تغافل از خطاهاي اخلاقي، حفظ آبروي خود و ديگران و اعتراف به كمالات ديگران تبيين شد.
خلاصه ماشینی:
"کرامت انسانی چه به واسطة نعمت عقل باشد و چه مرتبط با جنبة ملکوتی و نفخة الهی باشد و چه مربوط به هدف خلقت انسان، نشاندهندة این است که خداوند، فرزندان آدم را ذاتا تکریم قرار کرده و آنان را بر بسیاری از کائنات برتری داده است.
به همین دلیل قاطع و صریح، با نگاهی به آیات اخلاقی قرآن، میتوان گفت که خداوند به عنوان محور جهان هستی، کرامت انسانی را پایة همة دستورهای اخلاقی خود قرار داده و از انسان به واسطة تعیین حد و حدود الهی میخواهد که در اعمال خود با دیگران، مواظب کرامت انسانهای دیگر (بقره: 262) و کرامت ذاتی خود (نور: 27-28) باشد.
با نظر به کرامت انسان به عنوان یکی از مبانی تربیت اخلاقی، خداوند برای انسان بهرههایی را فراهم آورده که مایة امتیاز او از دیگر موجودات هستند و به سبب آنها وی را بزرگ و مکرم داشته است.
مبنای ضرورت تجلی کرامت انسان در تربیت اخلاقی، چهار روش دارد: تکریم شخصیت، حفظ آبرو و عزت خود و دیگران، تغافل، اعتراف به کمالات دیگران.
خداوند در آیة 61 سورة توبه به ویژگی تغافل در پیامبر اسلام( اشاره میکند و میفرماید: «ومنهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو أذن قل أذن خیر لکم یؤمن بالله ویؤمن للمؤمنین ورحمة للذین آمنوا منکم والذین یؤذون رسول الله لهم عذاب ألیم»؛ برخی از آنان کسانی هستند که پیغمبر را آزار کنند و گویند او دهنبین است؛ بگو برای شما دهنبین خوبی است، به خدا ایمان دارد و مؤمنان را تصدیق میکند، و برای باایمانان شما رحمتی است و کسانی که پیغمبر را اذیت کنند، عذابی دردناک دارند."